27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 4)

osoby (cz 2)

mordechaj banet (1753-1829) - naczelny rabin moraw, rabin mikulova, głowa jesziwy w mikulovie i brzeclawiu, zajmował się literaturą talmudyczną, przeciwnik haskali. 

sabataj bass (1641-1718) - rabin, filozof, zwany ojcem żydowskiej bibliografii, gdyż wymienił 2400 dzieł w swojej pracy "siftej jeszanim" (stare słowo). 

zelig reuwen bengis (1864-1953) trzeci rabin przewodniczący ha-eda ha-charedit. 

jakub berab (1474-1546) - rabin w fezie, timsan, kairze i safedzie, kierował jesziwą w jerozolimie, próbował przywrócić wyświęcanie rabinów (po 1000 latach), namówił 25 rabinów, którzy jego wyświęcili jako pierwszego, jakub udzielił smichy lewiemu ibn habibowi (ok 1480-ok 1545), józefowi karo (1488-1575), mosesowi ben josephowi di trani (xvi w) i józefowi sagisowi. 

naftali cwi jehuda berlin (1816-1893) - rosz jesziwa. 

chaskel besser (1923-2010), działacz agudat israel, wraz z ronaldem lauderem (ur 1944) (fundacja ronalda s laudera) odnowiciel życia żydowskiego w polsce, namówił rabina michaela schudricha (ur 1955) do przyjazdu do warszawy, "pomagał" w odbudowie cmentarzy i synagog żydowskich. 

herbert bileski (1909-1945) - ostatni rabin bytomia, deportowany w 1942, zmarł w niemieckim obozie zagłady auschwitz w 1945. 

symcha binem (1765-1827) - cadyk i magid, razem z jakubem izaakiem rabinowiczem z przysuchy (1766-1813) zajmował się rolą cadyka, który ich zdaniem powinien być nauczycielem i przewodnikiem dla uczniów, jego pokora jest zaletą, cadyk powinien znaleźć własny światopogląd i wziąć za niego odpowiedzialność, modlitwa ma nikłą wartość, manifestowanie pobożności powoduje spłycanie duchowości. 

józef bloch (1850-1923) - rabin z kołomyi, poseł do rady państwa austrii. 

bornstein szmuel z sochaczewa (1855-1926) - cadyk w sochaczewie, kierownik jesziwy w sochaczewie, założył jesziwy w łodzi i zgierzu, znawca halachy, autor komentarzy do tory. 

dawid bornstein (1876-1942) - rabin tomaszowa mazowieckiego i sochaczewa, propagator chasydyzmu, kaznodzieja słuchany przez tłumy wiernych, gaon, znawca tory, członek rady mędrców przy agudat israel, zmarł w getcie warszawskim założonym przez niemców. 

markus braude (1869-1949) - rabin w stanisławowie i łodzi, syjonista, senator w ii rzeczypospolitej, od 1940 w palestynie. 

samuel brot (1885-1963) - rabin w brześciu kujawskim, lipnie, tomaszowie mazowieckim, antwerpii, nowym jorku i tel awiwie, poseł na sejm ii rzeczypospolitej, po wybuchu ii wojny światowej uciekł z antwerpii przez francję, hiszpanię i portugalię do stanów zjednoczonych, członek rady naczelnej rabinatu izraela, przywódca ruchu mizrachi. 

josef burg (1909-1999) - rabin, polityk, jeden z założycieli narodowej partii religijnej, wieloletni poseł i członek rządów, od 1939 w szwajcarii, wydostał się z niej dzięki polskiej grupie ładosia. 

chaimas bursteinas (ur 1967 w leningradzie), w 1980 rodzina złożyła wniosek o wyjazd do izraela, wniosek rozpatrzono po siedmiu latach, dwa razy był więziony przez kgb, naczelny rabin petersburga i litwy. 

yusuf cadik - hazzan kienesy w stambule (karaimi). 

ivan caine (ur 1918) - rabin konserwatywny, kapelan w armii amerykańskiej (między innymi w korei), rabin filadelfii i gminy wyznaniowej żydowskiej we wrocławiu, konwertował na judaizm 19 osób. ponieważ rabin michael schudrich (ur 1955) nie zezwolił na rytualne obmycie w mykwie warszawskiej, skorzystano z prywatnej mykwy w krakowie, dokonał bat micwy dwóch dziewczynek, udziela ślubów religijnych. 

sherwin carlebach (1925-1994) - rabin, muzyk i kompozytor, nauczyciel, był zaangażowany w prace baal teszuwa - ruchu nakłaniającego młodzież do powrotu do judaizmu. 

naftali cwi jehuda cerlin (1816-1893) - rabin, rektor jesziwy w wołożynie, rozbudował ją z datków i publicznych zbiórek, autor dzieł talmudycznych, syjonista. 

chaim z wołożyna (1749-1821) - rabin, talmudysta, przywódca i ideolog ruchu mitnagdim, przeciwnik chasydyzmu, autor najważniejszego dzieła mitnagdim "nefesz ha-chaim", które zawiera elementy kabalistyczne, stosowane inaczej niż przez chasydów, w szczególności oskarżał ich o bałwochwalstwo, zwłaszcza w kontekście szukania boskich pierwiastków w cadykach. 

hirsz persec chajes (1876-1927) - naczelny rabin triestu i wiednia, w berlinie obronił pracę doktorską na temat ewangelii św marka, w której udowadniał hebrajską wersję tej ewangelii, syjonista. 

chanania - tannaita czwartej generacji w latach 110-135. 

chasdaj ibn szaprut (915 - 970 lub 990) - uczony, fizyk, dyplomata, lekarz, wezyr kalifa abd ar-rachmana iii. 

micha'el chazani (1913-1975) - rabin, poseł z list ha-poel ha-mizrachi i narodowej partii religijnej. 

abraham jehuda chein (1878-1957) - ukraiński rabin chasydzki chabad, naczelny rabin nowoziwkow, sopotu, dzielnicy beit hakerem w jerozolimie. po wybuchu wojny domowej w rosji uciekł do białegostoku, a następnie do sopotu, w 1933 uciekł do francji i jerozolimy, zwolennik pacyfizmu, nawiązywał do lwa tołstoja i kropotkina, którego uważał za "cadyka nowego świata", którego "dusza jest czysta jak kryształ".

Waldemar Mierniczek