wm religie semitów

27. 9. 3. 18. męczennicy   kadosz to męczennik za wiarę, każda ofiara holocaustu (np chaim rumkowski? żydowscy policjanci z getta?).  kiddusz haszem to uświęcenie w imię boga , męczeństwo za wiarę, np walentyn potocki , obecnie ofiary holocaustu (?), judaizm - religia męczeństwa (?).  jeremiasz zostal ukamienowany przez rodaków ( tradycja ).  izajasz prorok, zginął śmiercią męczeńską za panowania manassesa .  apokalipsa eliasza zawiera opis męczeństwa eliasza , henocha , tabity i 60 mężczyzn.  zachariasz , syn arcykapłana jojady , krytykował króla joasza za odstępstwo od wiary, został na polecenie rządcy ukamienowany.  przed wybuchem powstania judy machabeusza antioch iv epifanes aresztował matkę i siedmiu synów i starał się ich zmusić do jedzenia wieprzowiny. jeden z braci odpowiedział, że choćby mieli umrzeć, nie będą jedli. król kazał rozpalić patelnie i kotły, temu, który mówił kazał ściągnąć skórę z głowy i obciąć końce członków, na oczach krewnych, następn

27. 9. 3. 16. sekciarze, heretycy   jezus , syn marii i żołnierza rzymskiego o imieniu panthera , był wykluczony z życia plemienia i nie mógł brać udziału w życiu społeczności , zwiódł lud żydowski za pomocą nieczystych sztuczek i praktyk, jego uzdrowienia nie były efektem boskości lecz czarnej magii, jako bałwochwalca i heretyk zasłużył na śmierć, został skazany przez rabinów i ukamienowany, a jego ciało powieszono na drzewie i wystawiono na widok publiczny, potem zdjęto go z drzewa i pochowano, nie zmartwychwstał, lecz trafił do piekła , gdzie obok największych wrogów narodu żydowskiego tytusa i balaama cierpiał wieczyste męki we wrzących ekskrementach ( talmud ).  jezus nie przyniósł ludziom pokoju i sprawiedliwości, tylko wojny i konflikty ( nahmanides ).  jezus pragnął być uznany przez żydów za mesjasza i współdziałając z łazarzem i józefem z arymatei dokonywał pozornych cudów, a później chciał ponieść udawaną śmierć na krzyżu, aby pozornie zmartwychwstać, plan nie

27. 9. 13. 15. ezoterycy, kabaliści (cz 2) eliasz ben salomon zalman ( gaon z wilna ) (1720-1797).  samuel szmelke horowic (1726-1778).  jakub frank (1726-1791).  menachem haim z czarnobyla (1730-1797), który miał skłonności do nistar ( kabała ezoteryczna ).  izrael z kozienic (1733-1814), który zyskał rozgłos dzięki kazaniom.  lewi ichak z berdyczowa (1739-1809).  mosze haim efraim z sudelkow (1740-1800?).  szneur zalman z ladów (1745-1812) - twórca kierunku kabały zwanego haba'd ( hochma - mądrość, bina - zrozumienie, daat - wiedza).  jakub icchak horowic (1745-1815).  dawid biederman (1746-1814) - pierwszy cadyk dynastii lelow , początkowo żarliwy kabalista , jego myśli są cytowane do dzisiaj.  moses dobruska (1753-1794).  naftali z ropczyc (1760-1827), który pisał komentarze chasydzkie do tory oparte na kabale " zera kodesz ".  jaakow ichak z przysuchy (1766-1813).  nachman z bracławia (1772-1810), który   wprowadził d

27. 9. 13. 15. ezoterycy, kabaliści (cz 1)   szymon bar jochaj (ok 100-160).  salomon ibn gwiro l (xi w).  izaak ślepy (ok 1160/1165-1235) - twórca kabały spekulatywnej .  nahmanides (1194-1270) - kabalista , talmudysta , filozof, głowa hiszpańskich żydów z gerony.  abraham ben szlomo abulafia (1241-1291), twórca kabały spekulacyjnej .  józef ben abraham gikatilia (1248-po 1305) - uczeń abrahama ben szlomo abulafii (1241-1291), wskazywał na tajemne powiązania między sefirot .  mojżesz baal szem tow (ok 1250-1305) - autor zoharu .  icchak z akko (1250-1350).  judasz hajit - najważniejszy kabalista w xv w.  józef karo (1488-1575), któremu pojawiała się sama miszna (ustna miszna) i amagid (anielski opiekun), którzy tłumaczyli mu zasady kabały i "przemawiali przez jego usta".  szlomo alkabec (1500-1580).  salomon ha-lewi alkabec (1505-1584).  mojżesz alszech (1508-1600).  mojżesz ben israel isserles (1520?-1572), zwolennik kabały pra

27. 9. 3. 12. medytujący   za odmianę medytacji można uznać komunikowanie się z bóstwem poprzez zatopienie w modlitwie , co zalecali między innymi iccak z akko i abraham ben szlomo abulafia .   27. 9. 3. 13. mistycy, magidzi   pojęcie „magid” może być rozumiane jako kaznodzieja (patrz podrozdział poświęcony rabinom i innym nauczycielom) lub w poniższy sposób:  magid to pozaziemski mentor nawiązujący kontakt z ludźmi za pomocą nawiedzeń, snów, wizji i słów, wielu mistyków posiadało własnych magidów, którzy wprowadzali ich w tajniki kabały , np józef karo , który w dzienniku " magid meiszarim " opisał to co mu zostało objawione.  za mistyków uchodzili:  - abraham ben joszijahu - lekarz nadworny królów polskich ( karaimi ),  - jakub frank ,  - israel baal szem tow ,  - izaak ślepy ,   - jehuda low ben becalel ,   - mojżesz kordowero ,  - awraham kuk ,  - izaak luria ,  - mosze chaim luzzatto ,  - mojżesz majmonides ,  - chaim vital .  

27. 9. 3. 11. asceci, pustelnicy   joel propagował post jako rodzaj pokuty ( księga joela ).  pobyt eliasza w dolinie kerit interpretowano jako wzór pustelniczego życia mnichów.  apokalipsa eliasza zawiera traktat o poście.  jan chrzciciel żył jak pustelnik.  sposoby odprawiania postu, także dla uproszenia deszczu, zawiera miszna-moed-taanit .  post należy zachowywać podczas jom kippur  (24 godziny od zachodu do zachodu słońca), w przeddzień paschy i purim (od wschodu do zachodu), podczas rocznic tragicznych wydarzeń jak tisza be-aw (24 godziny od zachodu do zachodu słońca). jeżeli post wypada w piątek wieczorem lub w sobotę rano, przesuwa się go na niedzielę, a post przed świętem purim na czwartek poprzedzający, a na jom kippur jest przestrzegany nawet kiedy przypadnie w szabat .  podczas szabatu nie wolno pościć.  posty indywidualne są zalecane np dla dzieci w rocznicę śmierci rodziców, dla młodej pary podczas ślubu.  post, czyli powstrzymywanie się od je

27. 9. 3. 9. zakonnicy, mnisi   zalążki zakonów w rozumieniu chrześcijańskim zidentyfikowane w judaizmie:  - terapeuci z przełom wieków, pierwsi mnisi, prekursorzy mnichów chrześcijańskich ( euzebiusz z cezarei ),  - esseńczycy - grupa religijna o charakterze monastycznym, wspólnoty w kumran przypominały wspólnoty klasztorne ( kumrańczycy (?)),  - nazirejczycy :  nazireat to czasowy lub wieczysty ślub pełnego poświęcenia bogu obejmujący zakaz picia napojów alkoholowych, octu winnego, spożywania winogron i rodzynek, strzyżenia włosów i brody, zbliżania się do zwłok. w przypadku naruszenia zasad, nazireat przerywano i unieważniono. po złożeniu ofiary i oczyszczeniu ślub nazireatu mógł zostać złożony na nowo.  za podawanie wina nazirejczykom groziła kara.  samuel , ostatni sędzia izraela w kaananie , nazirejczyk ( 1 księga samuela ). nazirejczykami byli także samson i jan chrzciciel .  za czasów amosa izraelici namawiali nazirejczyków do łamania ślubów ( księ

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 18) szkoły i uczelnie (cz 2) instytut nauk judaistycznych w warszawie powstał w 1928 jako realizacja pomysł samuela poznańskiego (1864-1921), a więc jako ośrodek badawczo-naukowy. miał fakultety: nauk rabinicznych , nauk historyczno-społecznych, katedry: biblii i gramatyki hebrajskiej, talmudu i kodeksów talmudycznych, historii żydów w polsce, okresu hellenistycznego i midraszy , homiletyki , wydawał "pisma instytutu nauk judaistycznych", koniec działalności nastąpił w momencie rozpoczęcia ii wojny światowej.  jeszywas chachmej lublin była przed ii wojną światową największą talmudyczną uczelnią na świecie.  główna biblioteka judaistyczna gromadziła zbiory związane z judaizmem i historią żydów w polsce, istniała od 1789, gromadziła dokumenty archiwalne kahałów , liczyła 40.000 pozycji, wszystko został

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 17) szkoły i uczelnie ( cz 1)   midrasz hazzanim (aleksandrowska szkoła duchowna) - szkoła hazzanów .  faryzeusze tworzyli bractwa na czele których stali uczeni w piśmie mistrzowie i nauczyciele, którzy ustalali interpretację teskstów biblijnych poprzez prowadzenie regularnych dysput i wymianę listów. najlepsi zyskiwali autorytet i stawali się liderami ruchu (np hillel (przełom i w pne i i w ne) i szammaj (przełom i w pne i i w ne)), nauki głosili w synagogach przeznaczonych do wspólnotowej liturgii i nauczania prawa bożego. wszędzie gdzie mogli ustanawiali szkoły i synagogi, pouczali ojców, aby ich synowie uzyskali wykształcenie.  haskala obejmuje studia nad językiem biblijnym i literaturą hebrajską, obecnie podejmuje krytyczne badania nad miszną , talmudem i innymi księgami religijnymi.  soferowie , za

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 16) osoby (cz 14) aaron teitelbaum (ur 1947) - trzeci rebe satmar , działa w kiryas joel .  joel teitelbaum (1887-1979) - pierwszy rebe satmar , czwarty (wielki) rabin przewodniczący ha-eda ha-charedit (wspólnoty chasydzkie i aszkenazyjskie zamieszkałe w ziemi świętej przed osadnictwem syjonistów) i pierwszy przewodniczący tej organizacji, aultraortodoksyjny rabin , antysyjonista, napisał " diwrej joel " i " wajoel mosze ", w czasie wojny zalecał pokutę, przestrzeganie micw , sprzeciwiał się czynnej walce, próbował uciekać z getta w satu mare, ale plan nie udał się, "fulop von freundinger, przewodniczący społeczności żydowskiej w budapeszcie, przekupił oficera ss dietera wislicenego, dzięki czemu z getta uwolniono 80 rabinów, w tym teitelbauma oraz czołowych działaczy, dzięki łapówce freund

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 15) osoby (cz 13) josef chajim sonnenfeld (1849-1932) - pierwszy rabin przewodniczący ha-eda ha-charedit (wspólnoty chasydzkie i aszkenazyjskie zamieszkałe w ziemi świętej przed osadnictwem syjonistów).  efraim sonnenschein (1890-1943) - rabin bydgoszczy i inowrocławia, zginął w getcie warszawskim utworzonym przez niemców.  alysa stanton (ur 1964) - pierwsza czarnoskóra rabin , w wieku 24 lat przeszła na judaizm z wyznania zielonoświątkowego, psychoterapeutka.  baruch steinberg (1897-1940) - starszy rabin ii klasy wojska polskiego pełniący obowiązki naczelnego rabina wojska polskiego, członek pow, jako rabin wziął udział w obronie lwowa w 1919, w momencie wybuchu ii wojny światowej, jeden z siedmiu zawodowych rabinów wojskowych. w sowieckim obozie w starobielsku 24 xii 1939 nkwd aresztowało kapelanów wszystkich w

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 14) osoby (cz 12) marna sapsowitz - w 1980 ukończyła brandeis university, rabin od 1989 w temple beth hatfiloh w olympii i temple beth or's w everett.  abba saul - tannaita czwartej generacji.  joseph isaac schneersohn (1880-1950) - szósty rebe chabad-lubawicz , aresztowany przez władze carskie za kontakty z rządami zachodnimi w związku z pogromami żydów, aresztowany przez bolszewików za przeciwdziałanie ateizacji żydów, od 1934 w warszawie, w 1939 w warszawie, której " nie chciał opuszczać ", w 1940 "dzięki wpływom wilhelma canarisa otrzymał immunitet oraz udał się do usa" (???).  menachem mendel schneersohn (1789-1866) - trzeci rebe chabad-lubawicz .  shmuel schneersohn (1834-1882) - czwarty rebe chabad-lubawicz .  sholom dovber schneersohn (1860-1920) - piąty rebe chabad-lubawicz .

  27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 13) osoby (cz 11) me'ir porusz (ur 1955) - rabin i polityk agudat israel, wielokrotny poseł, członek rządów, w 2005 porównał ariela szarona z benito mussolinim.  chaim potok (1929-2002) - rabin , pisarz, w książkach opisuje problemy związane z konfliktami postaw religijnych, zwłaszcza wśród żydów.  samuel poznański (1864-1921) - rabin postępowy w warszawie, uczony, historyk, publicysta, znawca historii karaimów, żydów i kalendarza żydowskiego, syjonista, inicjator budowy biblioteki judaistycznej, założyciel szkoły rabinackiej (z majerem bałabanem (1877-1942)) tachkemoni , opublikował hasła encyklopedyczne i kazania w 1921 zaproponowano mu stanowisko naczelnego rabina warszawy, chasydzi sprzeciwili się i doszło do rozruchów, w czasie których zdemolowano biura zarządu gminy żydowskiej.  chaim pozner (1871-193

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 12) osoby (cz 10) solomon minor (1826-1900) - rosyjski rabin mińska, moskwy i wilna.  leon modena (1571-1648) - rabin w wenecji, uczony, poeta, muzyk, ściągał na kazania także chrześcijan, kierował żydowską akademią muzyczną, która dawała koncerty w synagodze, w 1637 po opublikowania dzieła o rytuałach żydowskich oskarżony przed trybunałem inkwizycyjnym, uwolniony dzięki znajomości z wielkim inkwizytorem.  samuel mohylewer (1824-1898) - ortodoksyjny rabin w hluboce, szakach, suwałkach, radomiu, naczelny rabin białegostoku, jeden z założycieli organizacji " chowewej syjon ".  mojżesz chaim efraim z sudyłkowa (ok 1737/1740-ok 1800/1811) - rebe , cadyk , kaznodzieja chasydzki , magid w sudyłkowie, napisał " degel machane efraim " - zbiór wykładów, przypowieści , modlitw , komentarzy do tory .  ze