27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 12)

osoby (cz 10)

solomon minor (1826-1900) - rosyjski rabin mińska, moskwy i wilna. 

leon modena (1571-1648) - rabin w wenecji, uczony, poeta, muzyk, ściągał na kazania także chrześcijan, kierował żydowską akademią muzyczną, która dawała koncerty w synagodze, w 1637 po opublikowania dzieła o rytuałach żydowskich oskarżony przed trybunałem inkwizycyjnym, uwolniony dzięki znajomości z wielkim inkwizytorem. 

samuel mohylewer (1824-1898) - ortodoksyjny rabin w hluboce, szakach, suwałkach, radomiu, naczelny rabin białegostoku, jeden z założycieli organizacji "chowewej syjon". 

mojżesz chaim efraim z sudyłkowa (ok 1737/1740-ok 1800/1811) - rebe, cadyk, kaznodzieja chasydzki, magid w sudyłkowie, napisał "degel machane efraim" - zbiór wykładów, przypowieści, modlitw, komentarzy do tory. 

zew wawa morejno (1916-2011) - rabin chasydzki z dynastii ger, od ukończenia 17 lat nauczał w jesziwie przy żelaznej w warszawie, od 1941 rabin getta w oszmianie, później w getcie wileńskim, obozie koncentracyjnym klooga (w estonii), w 1944 uciekł z ok 85 więźniami z obozu, w 1945 założył wyższą szkołę rabiniczną "necach israel" w łodzi, sprzeciwiał się emigracji żydów do izraela, żył w konflikcie z dawidem kahane (1903-1998), rabinem w ludowym wojsku polskim, na polu koszerności i przestrzegania świąt, od 1948 rabin łodzi, 1956-2011 naczelny rabin polski, w ciągłym sporze z rabinem uszerem zibesem (1912-1992), który wyjechał z polski w 1966, 1969 został aresztowany przez komunistów i zamknięty w szpitalu psychiatrycznym w kochanówce, 1973 wyjechał do stanów zjednoczonych, powrócił do polski w latach dziewięćdziesiątych, gdzie spotkał się z dezaprobatą żydów, został usunięty przemocą z bimy w synagodze nożyków w warszawie, wrócił do nowego jorku. 

jicchak zelig morgenstern (1866-1939) - cadyk, założył znaną i wielką jesziwę. 

józef morgenstern - ostatni cadyk z dynastii kock (kotzk), zginął podczas niemieckiego nalotu na kock 9 ix 1939. 

menachem mendel morgenstern (1787 - 1859) - cadyk, twórca "chasydyzmu kockiego", według niego isniało jedno objawienie boże i wola boża, a zadaniem chasyda jest dążenie do jej poznania, podkreślał wagę spontaniczności w życiu religijnym, sens życia to służenie bogu całą duszą. 

nachman z bracławia (1772-1810) - rabin chasydzki, napisał "likutej" (zbiór nauk), zostawił po sobie bracławskich chasydów, którzy nie mieli przywódcy, gdyż nikogo nie uważali za godnego następcę nachmana. 

naftali z ropczyc (1760-1827) - cadyk, rabin leska, wydał zbiór powiedzeń "ohel naftali" i książkę "ajjaloh szeluhah". 

nahmanides (1194-1270) - rabin, komentator biblijny, lekarz, filozof. 

jakub natan (ok 1770 - 1843) - rabin będzina, przywiązany do polski, zbierał datki wśród żydów dla insurekcji kościuszkowskiej, wspierał powstanie listopadowe, za propolską postawę został osadzony przez prusaków we wrocławiu, spotkał się z mickiewiczem, pierwowzór postaci jankiela w "panu tadeuszu". 

natan z gazy (1644-1680) - rabin, propagator sabatarianizmu. 

chaskiel naumberg (zm 1856) - rabin w lutomiersku, konstantynowie łódzkim i łodzi. 

nechemia (125-170) - tannaita piątej generacji. 

leopold neuhaus (1879-1954) - rabin frankfurtu nad menem, lęborka, ostrowia wielkopolskiego, muhlheim nad rurą, kierownik szkół żydowskich, w 1942 wywieziony do theresienstadt, uwolniony w 1945, wyemigrował do detroit, gdzie został rabinem. 

mordechaj nurol (1884-1962) - rabin mitawy, założyciel światowego kongresu żydów, syjonista, poseł i polityk na łotwie i w izraelu, minister w izraelu, w 1941 zesłany przez sowietów do turkmenistanu, od 1947 w palestynie. 

owadia josef (1920-2013) - rabin ultraortodoksyjny, talmudysta, znawca tory i halachy, sefardyjski naczelny rabin izraela, przywódca duchowy partii szas, uważał, że głosowanie do knesetu jest micwą, walczył o poprawę położenia żydów sefardyjskich i mizrachijczyków, gdyż uważał, że w izraelu są prześladowani, był wielokrotnie oskarżany o rasizm i obrazę ludzkiej równości i godności (nie napisali z jakiego powodu). 

samuel pampułow - hazzan taurydy i odessy, hachan eupatorii i burmistrz miasta, w 1896 stał na czele rady szkoły karaimskiej im s kohena w eupatorii, która serwowała bezpłatną naukę dla dzieci karaimskich. 

boaz pash (ur 1966) - naczelny rabin krakowa, współzałożyciel jesziwy maaleh amos, założyciel jesziwy w kijowie, nauczyciel w sao paulo i aizawl (indie), pisał książki. 

rafi perec ( ur 1956) - rabin, lider religijnych partii prawicowych. 

aleksander perlmutter (1843-1930) - rabin w łęczycy, oświęcimiu, będzinie, raciążu, pabianicach, radomiu, talmudysta, uczestnik powstania stycznowego, wirylista rady stanu królestwa polskiego, współzałożyciel agudat israel, poseł do polskiego sejmu ustawodawczego 1919-1922, domagał się zrównania żydów w prawach i obowiązkach obywatelskich i przyznania autonomii gminom żydowskim. 

menachem porusz (1916-2010) - rabin i polityk agudat israel, wielokrotny poseł do knesetu, wojskowy, współuczestnik rządów, skazany za doprowadzenie do śmierci dwóch żołnierzy i "upomniany", naczelny rabin armii mimo protestów wiernych (śmierć żołnierzy), był przeciwny tworzeniu w armii oddziałów mieszanych męsko-żeńskich, uważał "że nie ma możliwości dla pokoju z palestyńczykami i stworzenia jednego państwa dla dwóch narodów", popierał osadnictwo na ziemiach palestyńskich, uważał że "wielu arabów nie ma pojęcia na temat tego, co jest zapisane w ich świętej księdze”, małżeństwa mieszane zawierane przez żydów poza izraelem (w izraelu są zakazane) nazwał drugim holocaustem, był przeciwny lgbt, ma dwanaścioro dzieci.

Waldemar Mierniczek