27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 11)

osoby (cz 9)

simcha lieberman (1929-2009), przeżył siedem niemieckich obozów koncentracyjnych, w tym majdanek, dachau, theresienstadt, wykładał prawo talmudyczne, napisał 20 tomów dzieł. 

dow lipman (ur 1971) - rabin, polityk, organizował protesty przeciwko ekstremistom religijnym i dyskryminacji felaszów, poseł do knesetu. 

jom-tow lipmann heller (1579-1654) - rabin w nikolsburgu, wiedniu, pradze, niemirowie, włodzimierzu, krakowie, dajan w pradze, kierował jesziwą w pradze, rektor jesziwy krakowskiej, w 1629 oskarżony o nieprzychylne wypowiedzi o państwie i kościele, po 40 dniach ułaskawiony, poseł na żydowski sejm czterech ziem, autor komentarzy halachicznych. 

jechaskiel lipszyc (1857-1932) - rabin w kaliszu, filozof, pisarz, poeta, kaznodzieja, znany na całym świecie, syjonista. 

szlomo zalman lipszyc (1765-1839) - rabin ortodoksyjny pragi warszawskiej, naczelny rabin warszawy, talmudysta, przeciwnik haskali, podczas powstania listopadowego przeciwstawiał się wstępowaniu do gwardii miejskiej żydów z powodu wymogu golenia bród. 

szelomo lorincz (1918-2009) - rabin, polityk, wielokrotny poseł do knesetu z list partii religijnych, wielokorotny członek rządu. 

salomon luria (1510-1573) - rabin brześcia litewskiego, naczelny rabin wołynia, i lublina, znawca halachy i talmudu, przełożony jesziwy w ostrogu, rektor jesziwy w lublinie, pisał komentarze, respony i poezję liturgiczną, witano go słowem ari - skrótem od adonejnu rabbejnu izaak (nasz mistrz, nasz rabbi, izaak). 

mosze chaim luzzatto (1707-1746) - rabin, filozof, znawca tory, talmudu, halachy, zaczynał jako magid, był przeciwny wchodzeniu kobiet do synagog, nawet na oddzielne galerie, z obawy, aby nie przynosiły ze sobą plotek i pogawędek, mogły jedynie słuchać modlitw przez ścianę, synagogę pomalował na niebesko ponieważ uważał, że kolor niebieski odstrasza diabła. 

judah leon magnes (1877-1948) - rabin, początkowo syjonista, później pacyfista, założyciel amerykańskiego komitetu żydowskiego. 

mosze maja (ur 1938) - rabin, zwierzchnik jesziwy. 

majer warszawiak (1873-1941) - rabin lutomierska, talmudysta, uczony, związany z agudat israel, od 1940 w getcie warszawskim założonym przez niemców pełnił funkcję rabina okręgowego. 

eliasz chaim majzel (1821-1912) - rabin w prużanie i łomży, naczelny rabin łodzi, rozbudował gminne synagogi, rozwijał szkolnictwo, był znany z działalności charytatywnej, z przedstawicielami kościoła katolickiego organizował kuchnie dla biedoty, łagodził spory doktrynalne, doprowadził do powstania szpitala żydowskego (obecnie szpital kliniczny im dr s sterlinga). 

uri maklew (ur 1957) - rabin i polityk, wielokrotny poseł do knesetu z list partii religijnych, zastępca przewodniczącego knesetu. 

malbim (1809-1879) - rabin we wrześni, kępnie, łęczycy, naczelny rabin rumunii, kaznodzieja, komentator biblii, przeciwnik haskali, zakazał sprzedaży mięsa koszernego w jatkach, nakazał sprzedawać to mięso w synagodze, co władze guberni uznały za wykroczenie karalne. 

aszer lemel marokko (1810-1887) - podrabin i sędzia religijny w łodzi, prowadził jesziwę w ozorkowie. 

meir bar-ilan (1880-1949), ortodoksyjny rabin, lider syjonizmu religijnego i mizrachi, minister religii. 

dow ber meisels (1798-1870), rabin w krakowie i nadrabin w warszawie, poseł do parlamentu austriackiego i rady miejskiej krakowa, opowiadał się za udzielaniem poparcia przez żydów polakom walczącym o wyzwolenie narodowe, dostarczał broń powstańcom listopadowym, w 1948 wydał odezwę do żydów polskich wzywającą do poparcia wiosny ludów, w 1861 nakazał zamknięcie synagog na znak solidarności z duchowieństwem katolickim, które zamknęło kościoły po zbezczeszczeniu ich przez kozaków, uczestniczył w pogrzebie pięciu ofiar krwawych protestów z 2 marca 1861 r., został aresztowany i osadzony w cytadeli warszawskiej, w 1863 po wybuchu powstania styczniowego został zmuszony do opuszczenia królestwa polskiego. 

micha'el melchior (ur 1954) - naczelny rabin danii, w izraelu od 1986, parlamentarzysta, polityk partii meimad, wiceminister. 

menachem mendel (1745-1815) - rabin, chasyd, wyrażał mistyczne poparcie dla napoleona, którego utożsamiał z siłą walczącą pomiędzy mistycznymi siłami goga i magoga, autor "diwrat menachem", "torat menachem", "ilona de hayyei", "ateret menachem". 

moses mendelssohn (1729-1786) - propagator haskali. 

jona metzger (ur 1953) - rabin polowy, rabin synagogi tiferet zvi w tel awiwie, naczelny aszkenazyjski rabin izraela, w 2017 został skazany na 4,5 roku więzienia i grzywnę za korupcję i oszustwa finansowe. 

zachariasz mickiewicz - hazzan, nauczyciel teologii w duchowym zarządzie karaimskim w trokach. 

józef mieses (1882-1941) - naczelny rabin wojska polskiego w ii rzeczypospolitej, otrzymał złoty krzyż zasługi, pisał prace naukowe.

Waldemar Mierniczek