26. religia semitów (fenicja, hebrajczycy, kanaan, kartagina, nabatejczycy, palmyra, petra, ugarit), i filistynów

26. 1. stworzenie świata

 

przed stworzeniem świata istniał jam - bóstwo pierwotnego chaosu (ugarit). 

el był stworzycielem świata, stwórcą stworzeń (ugarit). 

wszechświat narodził się z wiatru, który wiał nad wodami. pierwszym bogiem był mot. gwiazdy, niebo i ziemia wykluły się z kosmicznego jaja. pierwsze pokolenie bóstw narodziło się z bogini morza aszery i nieba. aszera łączyła się kolejno z elem i baalem, co uzasadnia ich prawo do władzy (kanaan). 

duszara jest stwórcą (nabatejczycy, petra). 

po stworzeniu świata el stał się strażnikiem porządku kosmicznego i politycznego (kanaan, ugarit). 

rolę osi świata (axis mundi) pełnią góra kosmiczna garizim (palestyna) i kamienie betyle (nabatejczycy, fenicja). 

ślad dualizmu możemy wyśledzić w postaci bogini arsu, która niekiedy występuje w męskiej postaci (semici, palmyra).

 

26. 2. najważniejsi bogowie

 

ilu to głowa panteonu bogów (starosemici). 

mot był pierwszym bogiem (kanaan). 

kemosz jest jednym z najstarszych bóstw semickich (moab). 

eljon jest ojcem ela, bogiem niebios (kanaan). 

el jest wieczny, jest ojcem i przywódcą bogów i ludzi. jego dziećmi są asztar, jam i mot. el nosił tiarę z rogami. z powodu podeszłego wieku oddał władzę baalowi (ugarit, kanaan). inna wersja: dzieci ela to baal i anat (ugarit). symbolem ela był betyl (kanaan). 

baal to syn dagona lub ela. zdetronizował ela (ugarit). baal jest najwyższym władcą i opiekunem fenicjan. baal i astarte to najważniejsi bogowie (fenicja). 

el i eljon połączyli się w jedno bóstwo el-eljon jako pan bogów (ugarit, kanaan). 

inne bóstwa roszczące sobie prawo do pierwszeństwa: 

- dagon (hebrajczycy, fenicja, filistyni), 

- baal hammon (kartagina), 

- baal-szamin (semici, palmyra), 

- duszara - najważniejszy bóg, stwórca, czczony pod postacią betylu (nabatejczycy, petra), 

- marduk jako bel - najważniejszy bóg, bóg niebios (semici, palmyra), 

- kaus (edom), 

- milkom (ammon), 

- jahu (hebrajczycy), 

- jahwe (izraelici). 

pary hierogamiczne tworzą el i aszera (kanaan, ugarit), baal i astarte (ugarit), baal hammon i tanit (kartagina). 

do roli bogini matki pretendują:

- aszera (kanaan), 

- aszera jako matka bogów, żona ela, później baala (ugarit); słup kultowy ku czci aszery czczonej jako matka boska ma znaczenie falliczne (izrael), 

- astarte (fenicja), 

- iszhara (semici, syria), 

- al-lat - matka bogów (palmyra).

Waldemar Mierniczek