27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 1. 1. stworzenie świata

 

jahwe to potężny stwórca świata, mądry, przenikliwy, pełen wiedzy. 

stwórca stworzył świat materialny i światy duchowe w celu sprawienia maksymalnej radości i zadowolenia stworzeniom (zamysł stworzenia) (kabała). 

bóg jest jedynym stwórcą, mówią o tym następujące artykuły wiary sformułowane przez mojżesza majmonidesa: 

1 bóg jest stworzycielem i 

3 bóg jest sprawcą wszystkiego. 

trzeci artykuł wiary karaimów: wszystko co istnieje, od aniołów począwszy, a na najniższych istotach skończywszy, zostało stworzone przez boga. 

stworzenie świata należy do największych cudów. 

świat został stworzony przez boga w akcie łaski i dobroci (filon z aleksandrii). 

bóg stworzył świat za pomocą słów "i rzekł bóg". 

mądrość uosobiona została stworzona przez pana jako początek jego mocy, przed pradziejami ziemi, źródłami pełnymi wód, pagórkami i górami, glebą, polami, obłokami, to mistrzyni boga, jego rozkosz dzień po dniu (księga przysłów). 

mądrość była faktycznie twórczynią świata (mądrość syracha). 

świat powstał z niczego (creatio ex nihilo). 

stworzenie świata dokonało się z niczego. stwarzając świat bóg powołał do życia materię, która do tej pory była w stanie chaosu, a teraz uzyskała formę (juda halevi). 

najwcześniejszy wygląd świata to ziemia bez formy i próżnia. 

niebo i ziemia i wszystko co istnieje jest dziełem boga-stwórcy. świat powstał w wyniku wypowiedzenia przez boga słowa (psalmy). 

bóg jest stwórcą wszystkiego, głębin ziemi, szczytów górskich i mórz, należy mu pokazywać miłość (szema), szacunek i wdzięczność (miszna-zeraim-berachot). 

bóg stwarzał świat przez sześć dni, a siódmego odpoczywał, dlatego ostatni dzień tygodnia jest dniem świętym, poświęconym bogu (szabat - sobota). 

kolejność stwarzania świata: 

1 dzień - stworzenie światła i oddzielenie go od ciemności, 

2 stworzenie sklepienia niebieskiego oddzielającego eody górne od dolnych, 

3 stworzenie wody i roślinności, 

4 stworzenie słońca, księżyca i gwiazd, 

5 stworzenie zwierząt wodnych i latających, 

6 stworzenie zwierząt lądowych i człowieka, 

7 dzień ukończenia dzieła lub dzień odpoczynku (księga rodzaju). 

stworzenie świata: stworzenie bezmiaru wód, z którego wyłaniają się lądy, pokrywa je roślinność, bóg stwarza zwierzęta i pierwszą parę ludzi, świat jest pustkowiem pozbawionym wody, bóg zasadza ogród i umieszcza w nim mężczyznę stworzonego wcześniej, kobietę stwarza później (księga rodzaju). 

potworna ryba lewiatan została stworzona piątego dnia (artscroll). 

szatan został stworzony szóstego dnia stworzenia, ma dwa skrzydła (talmud). 

samael został stworzony szóstego dnia i był ulubionym aniołem boga (tradycja). 

kolejność stwarzanie aniołów: satanael, michał, gabriel, rafał, uriel (ewangelia bartłomieja). 

beliar rozmawiał z bartłomiejem, kiedyś był satanaelem, czyli aniołem boga. po upadku został szatanem, czyli aniołem piekła. nazywał się pierwszym aniołem, gdyż zaraz po stworzeniu nieba bóg wziął garść ognia i stworzył go, jako pierwszego z aniołów (ewangelia bartłomieja). 

opis stworzenia świata zawiera wskazówki i najważniejsze wydarzenia 6000 lat istnienia świata, a sobota symbolizuje siódme tysiąclecie, dzień pański (mosze ben nahman). 

stworzenie świata nastąpiło ok 4000 pne; 3761 pne (żydzi, w 2020 przypada 5780/5781 rok żydowski), 4439 pne (samarytanie). 

stworzenie świata dokonało się przez boga za pomocą dziesięciu sefirot, i 22 liter. bóg stworzył zarówno dobro jak i zło (sefer jecira na podstawie tradycji ma'ase bereszit). 

sefer ha-bahir zawiera symboliczną wykładnię liter alfabetu hebrajskiego i ich związek z powstaniem świata. 

stworzenie świata: niepoznawalny absolut ein sof wyemanował z siebie byty duchowe (sefirot), z których stworzyło się materialne uniwersum. bóg jest pierwotną przyczyną. niektórzy uznawali istnienie archanioła metatrona, bożego agenta stwarzającego świat wikłającego się w materię i skalanego nią (sefer jecira). 

sefirot to poszczególne aspekty stworzenia (izaak ślepy). 

na początku był nieskończony, stwórca, ein sof i "wyższe proste światło wypełniało całą realność". kiedy nieskończony zapragnął stworzyć stworzenie, skupił się w kropce centralnej, skróciło się światło i oddaliło się (cimcum) (lub najwyższy (nieskończony?) skrócił swoje światło aby powstała pustka w której dokonało się dzieło stworzenia), z nieskończoności przyciągnął się promień światła wewnątrz przestrzeni i opuściło się światło nieskończoności w dół. w tej przestrzeni nieskończony stworzył wszystkie światy. kolejne stopnie opuszczania się światła to sefirot. z każdym sefirot świat stawał się mniej podobny do ein sof. kolejno powstają: adam kadmon, nekudim, acilut, bria, jecira, asia. w świecie nekudim nastąpiło stłuczenie naczyń (szwirat kelim) co skutkuje wymieszaniem ein sof i stworzenia. po rozbiciu pozostały naczynia: altruistyczne, altruistyczne z częścią egoizmu, egoistyczne z częścią altruizmu, egoistyczne składające się na światy acilut, bria, jecira i asia (luria). 

inne ujęcie kabalistyczne: istnieje dziesięć sefirot, które są dziesięcioma emanacjami boskiego światła (także dziesięcioma kolejnymi stopniami poznania nieskończonego i niepoznawalnego boga przez skończone i ograniczone stworzenie); wszystkie są aspektami, mocami boga, przejawianymi w stworzeniu, przez które dokonuje się jego objawienie. 

podobne ujęcie: sefirot i litery tworzą pełen zbiór znaków, z których bóg stworzył świat. daat (wiedza) to niezależna emanacja mediująca pomiędzy chochmą i biną, oznacza wejście sefirot w wyższy stan (gadlut), nabycie przez nie rozumu (mochin), który pochodzi od sefirot keter. keter to nicość zawierająca tajemnicę stworzenia z niczego (kabała).

Waldemar Mierniczek