27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 1. 2. 1. axis mundi

 

w judaimie nie mamy problemu z identyfikacją axis mundi: 

- drzewo poznania dobrego i złego, 

- drzewo życia, 

- drabina jakubowa, 

- menora, która jako drzewo życia symbolizuje siedem dni stworzenia, siedem dni tygodnia, siedem kontynentów, krzew gorejący, i nieśmiertelność, 

- tora jako wieczne życie zasadzone w naszych umysłach, 

- drzewo kabały.

 

27. 1. 2. 2. dualizm dobra i zła

 

drzewo poznana dobra i zła rosło w raju. adam i ewa nie mogli z niego jeść owoców, zostali zwiedzeni przez węża (szatana), który obiecał, że staną się jak bóg: poznają dobro i zło. 

adam jest symbolem inteligencji, a ewa symbolem zmysłów (filon z aleksandrii). 

historia hioba może być interpretowana jako zwycięstwo dobra nad złem. hiob, jako sprawiedliwy człowiek, na którego sypią się nieszczęścia, dyskutuje z przyjaciółmi, szatanem i bogiem na temat cierpienia i zła. utracił majątek, dzieci, zachorował na trąd, ale nie stracił wiary w bożą sprawiedliwość. bóg gani hioba i przywraca mu majątek w dwójnasób (księga hioba). 

bluźnierstwo to także twierdzenie, że są dwie równe moce i dwa światy - boski i szatański, gdyż to neguje fakt, że bóg jest panem całego świata (talmud). 

leliel (lub w wersji żeńskiej leila) to anioł strzegący duszy w momencie narodzin, anioł władający nocą (zohar). 

wybitnie dualistyczna jest wizja wojny synów światłości z synami ciemności (zwój wojny, esseńczycy). 

dualistyczna wizja judaistyczna: jan chrzciciel jako dobry nauczyciel i jezus jako zły nauczyciel. 

cadyk mógł uporać się z nędzą świata i osiągnąć harmonię w dualistycznie pojmowanej koncepcji dobra i zła, które koegzystowały obok siebie jako wyraz boskiej wielości (chasydyzm). 

sabatarianizm głosił, że celem mesjasza jest wyzwolenie dobra i zła w procesie naprawy świata. 

wybitnie dualistyczna jest kabała. 

stwórca stworzył świat materialny i światy duchowe w celu sprawienia maksymalnej radości i zadowolenia stworzeniom (zamysł stworzenia). nastąpiło rozbicie naczyń czyli pęknięcie sefirot pod wpływem boskiego światła, grzech pierworodny, przyczyna pomieszania dobra i zła w każdym człowieku, występowania pokus ku złemu (luria). 

sefirot jest boskim naczyniem. rozbicie naczyń spowodowało, że część światła weszła w sefirot, a część znalazła sie w niewoli u samodzielnych sił zła (skorupy - klipot) (kabała). 

w asii (świat działania) pomieszały się dobro i zło, prawda i kłamstwo (chasydyzm polski). 

w cadyku, torze, kabale istnieją dwie siły: śmiercionośna i życiodajna. od wolnego wyboru cadyka zależy, której sile podporządkuje się (nachman z bracławia). 

szechina to żeński aspekt boga, żeńska zasada sefirot, uosabiała drugą, uzupełniającą funkcję absolutu, w stosunku do duszy jest ciałem, wobec świata mężczyzny jest kobietą (kabała). 

szabat to połączenie męskiego i żeńskiego pierwiastka natury boga, związek szechiny i boskości (kabała). 

kabalistyczne drzewo życia ma trzy kolumny: 1 miłosierdzie (rachamim), prawa, żeńska, 2 sąd (din), lewa, męska, 3 równowaga i harmonia, środkowa stanowiąca połączenia lewej i prawej linii. 

symbol gwiazdy dawida nawiązuje świadomie do znaczenia hinduistycznego: złączenia męskiego bóstwa z jego żeńską esencją szechiną. w ten sposób stosunek stał się sakramentem, na poziomie duchowym jest to najwyższy symbol zrównoważonej boskości. 

w człowieku są dwa impulsy: dobry (ha-yetzer ha-tob), który wznosi człowieka do góry i zły (ha-yetzer ha-ra), który ciągnie go w dół. zły kojarzony jest z siłą erotyczną i pożądaniem, które pcha człowieka do cudzołóstwa i bałwochwalstwa. dobry impuls znajduje się po prawej stronie człowieka, a zły po lewej lub w nerkach lub w sercu. impulsy wchodzą w człowieka przez zrodzenia i walczą w nim przez pierwsze 13 lat życia. dziecko jest moralnie nieodpowiedzialne (babilońska teologia rabinacka). 

mandaizm jest religią dualistyczną, gnostycką.

Waldemar Mierniczek