27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 4. 2. raje i krainy rajopodobne

 

bóg stworzył wilgotną, urodzajną glebę w edenie, z mułu ulepił mężczyznę, potem zwierzęta, kobietę stworzył z żebra adama "kość z jego kości i ciało z jego ciała". ludzie zostali stworzeni w sposób doskonały do szczęścia, mają do dyspozycji całe stworzenie, wszystkiego pod dostatkiem, a do towarzystwa siebie nawzajem (księga rodzaju). 

w trakcie stworzenia świata bóg zasadził ogród i umieścił w nim wcześniej stworzonego mężczyznę. bóg zasadził drzewo w ogrodzie i spacerował w nim z człowiekiem (księga rodzaju). 

adam został umieszczony w edenie po 40 dniach od stworzenia, a ewa po 80 dniach, przebywali w nim siedem lat (księga jubileuszów). 

eden został stworzony przez boga dla adama i ewy. 

adam opiekował się w edenie zwierzętami płci męskiej, zajmował część wschodnią i północną ogrodu, a ewa opiekowała się zwierzętami płci żeńskiej i zajmował zachodnią i południową część ogrodu (życie adama i ewy). 

drzewo życia rosło w raju, jego owoce zapewniały nieśmiertelność. 

zjadłszy owoce z drzewa poznania dobra i zła adam został wygnany z raju, aby nie zjadł owoców z drzewa życia i nie stał się nieśmiertelny (księga rodzaju). 

drzewo poznania dobra i zła rosło w raju. adam i ewa nie mogli zjeść owoców z niego, zostali zwiedzeni przez węża (szatana), który obiecał, że staną się jak bóg: poznają dobro i zło. ewa zerwała zakazany owoc, który podała adamowi i kiedy zjedli poznali czym jest grzech, zostali wygnani z raju, którego od tamtej pory strzegły cherubiny z wirującymi ognistymi mieczami (księga rodzaju). 

archanioł gabriel sprawuje władzę nad rajem, archanioły uriel i michał w dniu sądu ostatecznego będą odprowadzać do raju "naznaczonych pieczęcią chrystusa" (apokalipsa eliasza). 

w ogrodzie eden panowało szczęście dopóki nie nastąpił upadek pierwszych ludzi z powodu grzechu pierworodnego. 

abraham nie chciał opuszczać świata, ale śmierć podstępnie zabrała jego duszę uniesioną przez aniołów do raju (testament abrahama). 

pardes = raj (hagada). 

nieżydzi mogą także trafić do raju, jeżeli wypełniają siedem praw noego, które zawierają uniwersalne przepisy, które powinien stosować każdy dobry człowiek. 

każdy nieżyd, który żyje według praw noego, uznawany jest za sprawiedliwego obcego i tylko tą drogą może wziąć udział w przyszłym świecie (bnei noach, dzieci noego, noachidzi). 

ogród w którym mieszkają wybrani i sprawiedliwi, leży na zachód od pustyni dendai (księga henocha). 

eden rozpościerał się pomiędzy czterema rzekami: tygrys, eufrat, piszon i gichon. raj istniał między tygrysem i eufratem (hebrajczycy). 

mad'an to mokradła w widłach tygrysu i eufratu zamieszkałe przez lub mad'an uważający się za potomków sumerów. saddam husajn osuszał te bagna, gdyż lud mad'an stawiał mu opór. zdaniem wielu historyków te bagna były podstawą mitu o edenie. 

eden był położony w pobliżu dzisiejszego miasta tebriz (david rohl). 

inna teoria: obecne dno zatoki perskiej (oaza zatokowa). 

ha-olam ha-ba to przyszły świat, przeciwieństwo świata, w którym żyjemy, będą w nim żyli sprawiedliwi i pokorni, nie dostąpią tego zaszczytu heretycy i inni niegodni. pojęcie nie jest tożsame z edenem. 

raj to symbol ludzkiej duszy. zerwanie owoców z drzewa dobrego i złego oznaczało naruszenie mądrości w duszy człowieka. adam to symbol inteligencji. ewa to symbol świata zmysłów, ewa została stworzona z żebra adama w czasie snu, bo gdy inteligencja śpi rozbudza się zmysłowość (filon z aleksandrii). 

dusze sprawiedliwych udają się bezpośrednio do nieba (czasy drugiej świątyni). 

niebo to stan wielkiej radości duszy spowodowany wiecznym przebywaniem z bogiem i miejsce przebywania dusz w takim stanie. 

henoch podróżował i snuł wizje, analizował sny i objawienia w trakcie odwiedzin w niebie (księga henocha). 

abraham przebywa w niebie, gdzie ogląda w siedmiu wizjach historię świata i przyszłość narodu izraela (apokalipsa abrahama). 

baruch podróżował przez siedem niebios prowadzony przez archanioła rafała, podczas podróży poznał zasady ruchu słońca i planet, widział mękę ludzi wznoszących wieżę babel, ogromnego węża spijającego wodę z morza aby nie wystąpiło z brzegów, poznał historię zasadzenia winorośli przez noego, poznał aniołów posłanych na służbę ludziom, widział feniksa lecącego przed słonecznym rydwanem (3 księga barucha). 

ezdrasz został zabrany do nieba, gdzie spotkał patriarchów, proroków i ewangelistów, gdzie toczył spór z bogiem w sprawie swojej śmierci, odmówił modlitwę i umarł (apokalipsa ezdrasza). 

amos prorokował, że izraelitów dosięgnie wyrok boży choćby wstąpili do niebios (księga amosa). 

w świecie niebios mistyk poznaje hierarchie anielskie oraz urządzenie sklepienia niebieskiego (mistyka merkawy). 

polska była nazywana paradisus judeorum (raj dla żydów). 

polin = polska w języku jidysz, „tutaj spocznij” (mojżesz isserles). 

gdy po wygnaniu z hiszpanii i portugalii żydzi dotarli do polski, nazwę odczytali jako po lin, co wzięli za dobry znak. 

inna wersja: z nieba spadła kartka z napisem po lin, "w tym kraju nie ma zawziętej nienawiści do nas, jak w niemczech, oby zostało tak nadal, aż do nadejścia mesjasza" (mojżesz isserles).

Waldemar Mierniczek