27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 28. 8. 2. 7. 1. wojna, bóstwa militarne, pokój (cz 9)

bohaterowie wojenni z czasów kronik

 

arach, syn ulli, był dzielnym wojownikiem i mocarzem, przełożonym naczelników (1 księga kronik). 

channiel, syn ulli, był dzielnym wojownikiem i mocarzem, przełożony naczelników (1 księga kronik). 

risja, syn ulli, był naczelnikiem rodów i wojownikiem (1 księga kronik). 

jefunne, syn jetera, był dzielnym wojownikiem, mocarzem i przełożonym naczelników (1 księga kronik). 

holofernes oblegał betulię, zachwycony pięknością judyty zamierzał ją posiąść, upił się w czasie uczty, judyta odcięła mu głowę i zaniosła do oblężonej betulii. wywieszono ją na murach, co spowodowało popłoch w obozie wojsk babilońskich, ich ucieczkę i pogrom przez izraelitów (księga judyty). 

gałązki oliwne ozdabiały głowy zwycięzców, np judyty po pokonaniu holofernesa.

 

wojny w czasach proroków

 

na dworze achaszwerosza żydówka estera została nową królową. jej opiekun mardocheusz zakazał jej wyjawiać pochodzenie. mardocheusz odkrył spisek eunuchów przeciw królowi i uprzedził go o tym. dostojnik haman wymógł na królu dekret antyżydowski, na mocy którego wszyscy mieli zostać zgładzeni 13 adar. na polecenie mardocheusza estera przekonała władcę o cofnięciu dekretu. haman został powieszony przez króla, a mardocheusz zajął jego miejsce. 13 adar żydzi zabili w suzie 500 mężów, a w prowincjach 75.000 wrogów (księga estery). 

na polecenie baalisa, króla ammonitów, izmael, syn netaniasza, zamordował  godoliasza - namiestnika nabuchodonozora w judei, wymordował zwolenników namiestnika, babilończyków, żołnierzy i 70 pielgrzymów, którzy przybyli w pochodzie żałobnym, uprowadził mieszkańców mispa i członkinie rodziny królewskiej. przeciw niemu wystąpił arcykapłan jochanan. izmael uciekł do ammonitów. 

jochanan był przywódcą grupy uchodźców żydowskich zmierzających do egiptu, ostrzegł godoliasza, namiestnika judy o zamachu na jego życie i zaproponował wyeliminowanie spiskowca. rządca nie uwierzył i został zamordowany przez izmaela, który sterroryzował ludność i uprowadził (w tym proroka jeremiasza i jego sekretarza barucha). jochanan dogonił terrorystów, uwolnił jeńców. mordercy uciekli do kraju ammonitów (księga jeremiasza). 

etiopczyk ebedmelek, urzędnik w pałacu króla sedecjasza (vi w pne), uratował życie jeremiaszowi. bóg obiecał, że nie zginie w czasie zburzenia jerozolimy (księga jeremiasza). 

abdiasz wzywał narody do bitwy z edomem, małym wzgardzonym narodem zachowującym się zuchwale. bóg osądził edom i przeznaczył na zagładę. kara spotkała go za niegodne czyny wobec synów jakuba (izraelitów) (księga abdiasza).

 

wojny z rzymianami

 

zdobycie jerozolimy w 63 pne: konflikt między braćmi hirkanem i i arystobulem ii o władzę spowodowały, że arystobul opowiedział się przeciwko pompejuszowi wracającemu z syrii, który obległ jerozolimę. obrońcy obwarowali się w świątyni. pompejusz obległ wzgórze świątynne prowadząc w czasie szabatu jedynie prace oblężnicze, gdyż prawo mojżeszowe pozwalało w tym czasie jedynie bronić się. oblężenie trwało trzy miesiące, zginęło 20.000 żydów. pompejusz mianował władcą judei hirkana.

 

żydowskie akcenty militarne w polsce

 

służba duszpasterska ii rzeczypospolitej obejmowała rabinów, personel pomocniczy i cywilny (chazanowie, kantorowie, szamesowie). 

w czasie święta simchat tora żydzi uroczyście tańczyli w synagodze starej w krakowie okrążając budynek siedem razy z torą w ramionach, w połowie czwartego okrążenia żydzi przerywali taniec na pamiątkę zdarzenia z przeszłości, kiedy hordy tatarskie wtargnęły do synagogi w czasie czwartego okrążenia bożnicy i wycięły w pień modlących się żydów.

 

wojny maorysów

 

walka partyzancka te kootiego z władzą kolonialną to wędrówka do ziemi obiecanej (ringatu).

 

gry

 

w czasie nowiu żydówki grały w karty. 

bączek czworoboczny (drejdel) był używany do żydowskiej gry hazardowej uprawianej w czasie chanuki. na ściankach przed powstaniem państwa izrael umieszczano napisy: nun (każdy dokłada do banku lub nikt nie wygrywa), gimel (bierze wszystko), he (bierze połowę), szin (dodaje do banku jedną monetę, cukierek, fant). skrót złożony z pierwszych liter oznacza: "nes gadol haja szam” (stał się tam wielki cud). po powstaniu państwa izrael szin zamieniono na pe, gdyż "nes gadol haja po" (stał się tu wielki cud).

 

koniec świata

 

apokalipsa abrahama przewiduje 10 plag poprzedzających koniec świata, między innymi śmierć od miecza. 

era mesjańska uwolni lud izraela od zła wojny, wygnania, niewolnictwa.

Waldemar Mierniczek