27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 2)

biblia (cz 1)

 

„biblia” jest źródłem gatunków literackich takich jak hymn, list, pieśń, przypowieść, psalm, tren, biblizmów, wątków, tematów, symboli,

„nimrod” to epos wierszem białym anny hempstead branch (1875-1937) z 1910, 

o wieży babel znajdujemy wzmianki w utworach "na wieży babel" wisławy szymborskiej (1923-2012), "biblioteka babel" jorge luisa borgesa (1899-1986), 

abraham był bohaterem następujących utworów literackich: "abraham sacrifiant" teodora bezy (1519-1605) z 1550, "bojaźń i drżenie" sorena kierkegaarda (1813-1855) z 1843, "przymierze" zofii kossak (1889-1968) z 1951/1952, "abraham: a journey o the heart of three faiths" bruce’a feilera (ur 1964) z 2002, "abraham - ojciec rodu" theodore hudlera z 2003, "abraham i melchizedek" ryszarda krasnodębskiego (ur 1925) z 2003, "s.o.s." jerzego surdykowskiego (ur 1939) z 2005, "abraham - ojciec wierzących" achima buckenmaiera (ur 1959) z 2005, „izaak i abraham” - poemat josifa brodskiego (1940-1996) z 1963, 

„żywot józefa” to dramat mikołaja reja (1505-1569) z 1545, z pogranicza dialogu i dramatu, zawiera elementy teatru misteryjnego, moralitetowego i humanistycznego teatru szkolnego, przerobiony na scenę przez kazimierza dejmka (1924-2002) i wystawiony w 1958, 

„józef do egiptu od braci przedany” - epos biblijny wojciecha stanisława chrościńskiego (ok 1665- po 1722) z 1745. temu samemu autorowi przypisuje się utwór "józef bogu wielce ulubiony, na trzynaście pieśni wierszem polskim rodzielony ..." z 1718, 

joost van den vondel (1587-1679) jest autorem dramatów, między innymi: "het pasha ofte de varlossing israels uit egypten" (1610) i „joseph in egypten" (1640), 

„mojżesz” to poemat jerzego żuławskiego (1874-1915) z 1896, 

„izrael w egipcie” to poemat edwina atherstone'a (1788-1872) oparty na „księdze wyjścia”, o ucieczce izraelitów z egiptu, głównym bohaterem jest mojżesz. „the mosiad, or israel delivered” to poemat epicki charlesa smitha z 1815 o uwolnieniu izraelitów z egiptu. „exodus: an epic poem in thirteen books” to epos charlesa hoyle'a z 1807 o wyjściu izraelitów z egiptu, 

jeftego spotykamy w wierszu "córka jeftego" george’a gordona byrona (1788-1824) i w opowiadaniu "córka jeftego" gertrud von le fort (1876-1971) oraz w dramacie „jephta of offerbelofte" z 1659 joosta van den vondela (1587-1679), 

„gideon: or the patriot an epic poem: in twelve books„ - utwór aarona hilla (1685-1750), 

„samson walczący” to tragedia johna miltona (1608-1674) z 1671, 

„sen booza” to poemat wiktora hugo (1802-1885), oparty na historii z „księgi rut”, 

saul jest bohaterem następujących dzieł: "mystere di vieil testament" z 1458, dramat "samuel und saul" wolfganga schmeltzla (1500/1505-1564), dramat "tragedi konig sauls mit verfolgung davids" hansa sachsa (1494-1576), "saul le furieux" jeana de la taille (1540-1607), dramat "genroeders" joosta van dem vondela (1587-1679), dramat "saul" voltaire'a (1694-1778), dramat "saul" newburgha hamiltona (1691-1761), dramat "saul" vittorio aflieriego (1749-1803), dramat liryczny "saul" alphonse'a de lamartine'a (1790-1869), dramat "saul" alexandre'a soumeta (1786-1845), dramat "saul" andre'a gide'a (1869-1951), 

„the royal minstrel; or, the witcheries of endor, an epic poem” to poemat johna fitzgeralda pennie'ego (1782-1848) z 1817, o korzystaniu przez saula z pomocy wiedźmy endor, aby wywołać widmo proroka samuela. „the fall of saul, a sacred epic poem” to poemat johna gunninga seymera z 1839, 

o absalomie wspominają następujące dzieła literackie: dramat "the love of king david and bathsabe" george'a peelego (1556-1596) z 1599 (?), "absalom and achitophel" johna drydena (1631-1700) z 1681, powieść "des israelischen printzens absaloms und seiner prinzessin schwester thamar staats-, lebens- und heldengeschochte" georga christiana lehmsa (1684-1717) z 1710, sztuka "bunt absaloma. dramat w 10 odsłonach" stanisława miłaszewskiego (1886-1944), utwór "buntownik i król" i alizara z 1968 r, powieść "absalomie, absalomie..." williama faulknera z 1936, 

„david's lament for jonathan” - jeden z wierszy mary hannay foott (1846-1918), 

dzieła o batszebie: "comedi david batseba im ehbruch" - dramat hansa sachsa (1494-1576), "les amours de david et de bethsabee" remy’ego belleau'a (1528-1577), "the love of king david and bethsabe" - dramat george'a peelego (1556-1596), "konig david" - dramat joosta van den vondela (1587-1679), "das weib des urias" - opowiadanie alfreda meissnera (1822-1885), "david und bathseba" - dramat karla roberta eduarda von hartmanna (1842-1906), "the sin of david" - dramat stephena philipsa (1864-1915), "das weib des urias" - dramat liona feuchtwangera (1884-1958), "king david and his wifes" - dramat davida pinskiego (1872-1959), "betsaba" - dramat emila zegadłowicza (1888-1941), "batszeba" - powieść torgny'ego lindgrena (1938-2017), "bóg wie" - powieść josepha hellera (1923-1999), 

ponadto o dawidzie: joseph heller (1923-1999) "bóg wie", juan bosh (1909-2001) "david biography of a king", allan massie "king david", „raport o królu dawidzie” - powieść stefana heyma (1913-2001), 

prorok eliasz jest bohaterem książki paulo coelho (ur 1947) "piąta góra" i eposu "elijah the prophet" george’a washingtona moona (1823-1909) opiewającego eliasza w dwunastu pieśniach,

Waldemar Mierniczek