27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 7)

inne dzieła i ich twórcy (cz 1)

 

- kroniki samarytańskie zostały spisane w średniowieczu, zawierały genealogię („kronika dler”, „kitab al-baladi, kitab at-ta'rikh” spisana w xii w przez abu al fataha), w xiv w nastąpił rozkwit samarytańskiej literatury religijnej, zwłaszcza liturgicznej, 

- „alfabet ben syracha” to średniowieczny pseudoepigraf, jezus bez syrach jest lekarzem i znachorem na dworze nabuchodonozora ii, gdy władca zapada na chorobę jezus sporządza amulet, na którym spisał imiona aniołów odpowiedzialnych za uleczenie: sanoj, sansanoj i samanglaf, „alfabet ben syracha" zawiera także wątek o lilith: bóg stworzył adama i lilith, ale zaraz zaczęli się kłócić, każde chciało leżeć na górze, lilith wypowiedziała sekretne imię boskie i odfrunęła, bóg wysłał za nimi trzech aniołów, aby sprowadzili ją z powrotem, zdybali ją na wzburzonym morzu, ale nie chciała wrócić, więc zagrozili, że ją utopią, odparła: zostawcie mnie, zostałam stworzona po to, aby dręczyć noworodki chorobą i słabością, ale jeżeli umieścicie swoje imiona na amulecie, nie zawładnę dzieckiem, do adama nie mogę wrócić, gdyż spał ze mną wielki demon (samael), aniołowie zostawili ją pod warunkiem, że codziennie zginie 100 demonów, jej synów, 

- „creacion del mundo” - poemat alonsa de acevedo (ok 1550-ok 1620) z 1615, oparty na biblii, 

- „azazel" borisa akunina (ur 1956), 

- zhellenizowany żyd artapanos (przełom iii i ii w pne) napisał niezachowany poemat-romans  o wyjściu żydów z egiptu, luźno powiązany z prawdą biblijną, według tego dzieła egipcjanie oddawali mojżeszowi (utożsamionego z muzajosem) cześć boską pod imieniem hermesa, 

- "azazel" isaaca asimova (1920-1992), 

- „upadek niniwy” - epos edwina atherstona (1788-1872), 

- "luis barnavelt i duch w lustrze" johna bellairsa (1938-1991) traktuje także o azazelu, 

- jofiel występuje w poemacie "zophiel, or the bride of seven" marii gowen brooks jako upadły, ale nie zły anioł, 

- martin buber (1878-1965) napisał powieść historyczną "gog i magog" o sporach dworów chasydzkich w lublinie i przysusze, "die geschicgten des rabbi nachman" - opowieść o nachmanie z bracławia, "die legende des baalschem" - opowieści o israelu baal szem towie, "opowieści chasydów" i wiele innych dzieł literackich o zabarwieniu filozoficznym, 

- „bulletin d'etudes karaites” - pismo, od 1989 w paryżu, w językach francuskim, angielskim, niemieckim, włoskim, poświęcone kulturze karaimów, ukazały się trzy numery, 

-  w "mistrzu i małgorzacie" michaiła bułhakowa (1891-1940) spotykamy azazela, behemot jest członkiem świty wolanda, 

- semyazza występuje w "niebie i ziemi" george gordon byrona (1788-1824), 

- wojciech stanisław chrościński (ok 1665- po 1722) napisał "poezje postu świętego". 

- nefilim (w tym razjela) spotykamy w serii "dary anioła" cassandry clare (ur 1973), w książce "miasto zagubionych dusz" występuje azazel, 

- „the green pastures” - dramat marca connelly'ego (1890-1980) z 1930 oparty na książce roarka bradforda (1896-1948) "ol' man adam an' his chillun", 

- "błękitnokrwiści" melissy de la cruz (ur 1971) zawierają fragmenty o azazelu, 

- "kłamca 4:kill'em all" jakuba ćwieka (ur 1982) o metatronie, "kłamca 2: bóg marnotrawny" o samaelu, "kłamca 3. ochłap sztandaru" o lucyferze, 

- lucyfer występuje w "boskiej konedii" dantego alighieri (1265-1321), 

- "zbuntowane anioły" robertsona daviesa (1913-1994) wspominają o azazelu, 

- „defter” to obszerny modlitewnik, używany od iv do xiv w przed samarytan, 

- staroangielskie podanie z x w "dialogues of salomon and saturn" (rozmowa z chaldejskim księciem saturnem), 

- w "bożej inwazji” philipa k dicka, belial (1928-1982) jest wcieleniem zła, 

- prorok henoch jest opisywany w wierszu marka van dorena (występuje w nim także zavebe), 

- metatron jest bohaterem cyklu "księga wszystkich godzin" hala duncana (ur 1971), 

- „encyclopaedia judaica” to 26-tomowa encyklopedia w języku angielskim o żydach i judaizmie, pierwowzorem była niedokończona encyklopedia w berlinie 1928-1934, 16 tomów wydano w latach 1971-1972, dodatkowo 10 tomów wydano w latach 1972-1994,

Waldemar Mierniczek