27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 8. 2. 7. 7. etyka (cz 1)

 

prawo nadane mojżeszowi na górze synaj jest ostatecznym wyrazem woli bożej, przez co jest wieczne i niezmienne. 

halacha to szczegółowe prawo żydowskie. jego podstawą jest tora zinterpretowana przez talmud, który dzieli się na 613 przykazań (micwot): 248 nakazów, 365 zakazów, mnóstwo komentarzy i komentarzy do komentarzy. za najlepszą modyfikację uchodzi szulchan aruch rabina józefa karo w wenecji w 1565, w formie komentarza do wcześniejszego kodeksu arba turim przez jaakowa ben aszera z i poł xiv w, w wersji uzupełnionej dla aszkenazyjczyków (mappa) przez mojżesza isserlesa. celem szulchan aruch jest upowszechnienia prawa żydowskiego. 

halacha nakazuje oddawanie czci osobom, które ukończyły 70 lat i swoim rodzicom. nie wolno sprzeciwiać się im, zwracać się do nich po imieniu, zawstydzać ich i tracić panowanie nad sobą w ich obecności. dzieci mają obowiązek karmić i ubierać swoich rodziców, wstawać z miejsca, gdy wchodzą do pomieszczenia i wyrażać się do nich z szacunkiem. 

szulchan aruch zawiera pominięte komentarze etyczne, cytaty z biblii, źródła halachiczne itd, prawa dni powszednich, szabatu, świąt, uboju rytualnego, czystości, żałoby, konwersji, małżeństwa, rozwodów, prawo cywilne i kryminalne. 

zasady moralne zawiera miszna-naszim-kidduszim. 

nezikin, czwarty porządek miszny, reguluje: 

1 bawa kamma, szkody materialne, krzywdy wyrządzone bliźnim, 

2 bawa mecyja, nieruchomości, kupno, sprzedaż, pożyczki, dzierżawa, zastaw, wynagrodzenia, 

3 bawa batra ,własność publiczna i prywatna, prawo spadkowe, 

4 sanhedrin, sądy, 

5 makkot, chłosta, krzywoprzysięstwo, miasta ucieczki, 

6 szewiot, przysięgi osobiste i sądowe, 

7 edujjot, sprawy wątpliwe, 

8 awoda zara, bałwochwalstwo, 

9 pirke awot, wypowiedzi mędrców od 300 pne do 200 ne dotyczące etyki, 

10 horajot, postępowanie w sprawach, w których sanhedryn i arcykapłani podjęli błędną decyzję. 

miszne tora to pierwszy po talmudzie kodeks prawa żydowskiego przez mojżesza majmonidesa, napisany w latach 1170-1178. 

responsy to niższego rzędu wskazówki rabinów cieszących się autorytetem, często są sprzeczne pomiędzy sobą, co powoduje zajadłe spory. 

zohar zawiera interpretację halachy. 

prawo talionu w biblii: oko za oko, ząb za ząb. 

pycha w „księdze przysłów”: "obrzydłe panu serce wyniosłe, z pewnością karania nie ujdzie", "przed porażką - wyniosłość, duch pyszny poprzedza upadek", "lepiej być skromnym pośród pokornych, niż łupy dzielić z pysznymi". 

obmowa była negatywnie oceniana. są trzy rodzaje obmowy: 

1 rechilut - pozornie błahe i niegroźne plotkowanie o codziennych zdarzeniach z życia znajomych i sąsiadów, stanowi wstęp do groźniejszej plotki, 

2 laszon ha-ra - micwa negatywna, negatywne, prawdziwe wydarzenia z życia innych ludzi są przekazywane dla zaspokojenia własnej potrzeby obmawiania bliźnich, 

3 moci szem-ra - negatywne i nieprawdziwe opinie i rzekome fakty dotyczące innych ludzi (np oskarżenia polaków o współudział w holocauście żydów).

Waldemar Mierniczek