27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 8. 2. 7. 7. etyka (cz 2)

lichwa została potępiona jako niemoralna, obowiązywał zakaz lichwy wobec wyznawców judaizmu (podwójna moralność). 

zchut awot to zasada, według której błogosławieństwo boże za zasługi przodków spływa na potomków, jednak pobożność przodków nie zastępuje indywidualnego podporządkowania się torze. 

człowiek, który pragnie osiągnąć cele duchowe i podąża w kierunku stwórcy powinien walczyć z lenistwem (talmud). 

gdybyśmy byli leniami w większym stopniu nie byłoby takiego chaosu i nieporządku na świecie. lenistwo jest wskazane jeżeli dotyczy pociągu do rozkoszy i posiadania kosztowności (kabała). 

w człowieku działają dwa impulsy: dobry (ha-yetzer ha-tob) i zły (ha-yetzer ha-ra), kojarzony z siłą erotyczną i pożądaniem, które pchają człowieka do cudzołóstwa i bałwochwalstwa. dobry impuls umiejscowiony jest po prawej stronie człowieka, a zły po lewej lub w nerkach lub w sercu. impulsy wchodzą w człowieka przez zrodzenie i walczą w nim przez 13 lat, dlatego dziecko jest moralnie nieodpowiedzialne. 

samogwałt kobiet był uważany za naganny etycznie, nieprzyzwoity, grzeszny. 

w ludziach jest tylko dobro (lewi izaak z berdyczowa). 

israel baal szem tow uważał, że zło należy zwalczać dobrem, które stanowi aspekt boskości. każdy może liczyć na oczyszczenie i nagrodę, gdyż dusza człowieka jest złączona z bogiem miłością. 

jaakow ichak z przysuchy był zwolennikiem idei moralnego doskonalenia. 

tikkun to wielkie dzieło zbawienia świata przez ludzkość, moralnej odnowy, która ma doprowadzić do usunięcia pierwotnej wady wszechświata (luria). 

dow ber z międzyrzecza (i kabała): człowiek powinien podnosić boskie iskry (okruchy) poprzez czyny moralne, dążąc w ten sposób do ułożenia boskiego porządku. 

zadaniem rabina jest znajdowanie dobra nawet w ostatnim łajdaku, zwrócenie się do tych drobin dobra może pomóc człowiekowi odzyskać drogę moralnego i duchowego samodoskonalenia się (izrael z kozienic). 

nauka o sefirot powinna być etyczną podstawą myśli i działania - twierdził mojżesz kordowero, który próbował naświetlić kabalistyczny system moralności i etyki. 

mesilat jeszamin to traktat etyczny mosze chaima luzzatto zawierający elementy mistyczne, opisuje krok po kroku jak osiągnąć kontrolę nad skłonnością do czynienia zła i osiągnąć poziom świętości. 

testament lewiego zachęca do przestrzegania prawa mojżeszowego. 

testament naftaliego zachęca do przestrzegania prawa mojżeszowego. 

testament issachara zachęca do uczciwości, wstrzemięźliwości i prostoty. 

testament zabulona zachęca do miłości bliźniego. 

testament dana przestrzega przed kłamstwem, zachęca do miłości bliźniego. 

testament józefa zachęca do przebaczania i miłości bliźniego. 

psalmy salomona wychwalają życie w sprawiedliwości i prawdzie, twierdzą, że człowiek ma wolną wolę. 

marność nad marnościami i wszystko marność (księga koheleta). 

malachiasz piętnował krzywoprzysięstwo (księga malachiasza). 

złota zasada etyczna głosi: traktuj innych, tak jakbyś sam chciałbyś być traktowany (filon z aleksandrii, hillel starszy). 

neokonserwatyści uważają, że dobroczynność i filantropia są elementami moralności i edukacji, ale nie powinny być prawnie wiążące. 

humanizm mesjanistyczny głosi zachowywanie prawa mojżeszowego w duchu nowego testamentu. 

bet din to sąd religijny karaimów. 

samarytanie stosują prawo religijne oparte na torze. do 10 przykazań dopisali jedenaste nakazujące wznieść kamienny ołtarz na górze gerazim i tam składać ofiary. 

samarytanie skrupulatnie przestrzegają przepisów dotyczących rytualnej nieczystości kobiet. 

faryzeusze kładli nacisk na skrupulatne przestrzeganie zawartych w biblii przepisów moralnych, rytualnych i prawnych. 

papirus 4q396 zawiera wykaz 20 orzeczeń prawa religijnego (halakhot) (esseńczycy). 

nieżydzi mogą trafić do raju, jeżeli wypełniają 7 praw noego, które zawierają uniwersalne przepisy, które powinien stosować każdy dobry człowiek. 

belial był synonimem nieprawości. 

potomstwo kaina było zepsute i występne, a potomkowie seta, np noe bogobojne, dlatego bóg zesłał potop. 

rebeka, żona izaaka, matka ezawa (starszego) i jakuba (młodszego) pomogła jakubowi wyłudzić błogosławieństwo pierworództwa od ezawa (księga rodzaju).

Waldemar Mierniczek