27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 8. 2. 7. 8. władza (cz 1)

 

jahwe to król narodu. 

bóg jest panem historii, ustanawia i usuwa królów (księga daniela). 

zakon to prawo nadane przez boga. 

nic nie ma absolutnej wartości, ani bogactwa, ani władza, ani sława, ani mądrość, ani przyjemność, wszystko "marność nad marnościami i wszystko marność" (księga koheleta) 

ziemia przynależy bogu. człowiek jest jedynie przejściowym posiadaczem, bóg dał ją w używanie narodowi wybranemu za przymierze i przestrzeganie przykazań. 

malachiasz piętnował ucisk wobec słabszych (księga malachiasza). 

przywódcy są jak wilki rozdzierające zdobycz (ezechiel). 

sędziowie są jak wilki wieczorem, które do rana nic ne zostawiają (księga sofoniasza). 

rozlewają krew, zabijają ludzi, aby osiągnąć niesprawiedliwe zyski (księga ezechiela). 

królestwo boże (złoty wiek) panowało w czasie wędrówki do kanaanu, gdyż bóg panował absolutnie nad swoim ludem. 

smicha polega na przekazaniu władzy sądzenia: jahwe - mojżesz (dostał torę) - jozue (z boskiego polecenia mojżesz przekazał władzę przez nałożenie rąk) - sędziowie - prorocy - wielkie zgromadzenie (ostatni szymon sprawiedliwy), antygon z socho, zugot, tannaici (rabi, raw). zanikła w iv w na skutek prześladowań. w 1538 próba przywrócenia przez kabalistów, opór rabina jerozolimy. 

jozue wysłał na zwiady do jerycha dwóch szpiegów, którzy ukryli się w domu prostytutki rahab, żony szalmona, matki booza. król miasta dowiedział się o tym i wysłał ludzi z poleceniem, aby rabah ich wydała. ona ukryła ich na dachu domu i powiedziała zwiadowcom, że już odeszli. potem opuściła ich na powrozie przez okno i kazała przechować się przez trzy dni w górach. za to zażądała obietnicy, że po zdobyciu miasta zostanie oszczędzona wraz z rodziną. zwiadowcy kazali jej jako gwarancję bezpieczeństwa wywiesić czerwony sznur. po zdobyciu jerycha zamieszkała wśród narodu żydowskiego (księga jozuego). 

teokracja to forma władzy sprawowanej w okresie rządów sędziów. lud wybierał z siebie setników, autosiukanów, babilończyków, ciperków. sędziami byli: jozue, otniel, ehud, debora, barak, gedeon, abimelek (obwołany królem), tola, jair, jefte, szamgar, ibsan, elon, abdon, samson, heli, samuel. inna definicja: teokracja to władza boga przez mojżesza, sędziów, proroków, królów. 

okres sędziów był kontynuacją złotego wieku. dążenie do ustanowienia króla było postrzegane jako sprzeczne z władzą boga, przeważyły względy praktyczne. 

gedeon powiedział: "nie ja będę panował nad wami ani też mój syn" (księga sędziów). 

po śmierci gedeona abimelek udał się do krewnych w sychem, gdzie dostał pieniądze ze skarbca świątyni baala berit, za które wynajął zbójców, którzy zaatakowali wraz z nim dom ojca i zabili braci abimeleka. ocałał tylko najmłodszy z siedemdziesięciu, jotam, który zdążył uciec i podburzył lud sychem przeciw abimelekowi, a sam uciekł w góry. trzy lata trwał spór mieszkańców z królem, na którego urządzali zasadzki w górach. do nieposłuszeństwa namawiał gaal, syn obeda. abimelek pokonał gaala i spacyfikował mieszkańców sychem niszcząc miasto, paląc świątynię baal berit i mordując wszystkich mieszkańców. wyruszył do walki z miastem tebes, został ranny w głowę kamieniem młyńskim rzuconym przez kobietę. aby uniknąć śmierci z ręki kobiety kazał giermkowi aby go dobił. ta śmierć jest interpretowana jako kara za zabicie 69 braci (księga sędziów). 

baal-berit to bóg przymierza, pomagał abimelekowi w objęciu władzy jako król izraela (?). 

samuel nie chciał powołać ludowi króla, otrzymał jednak polecenie od boga, by wysłuchał ludu i namaścił na króla saula, a później dawida. 

saul był wysoki, silny i urodziwy, jego wybór został potwierdzony przez losowanie na zgromadzeniu w mispa, bóg odrzucił saula, gdy ten nie posłuchał jego rozkazu, ale saul został królem do śmierci. na jego następcę bóg wybrał dawida. saul prześladował dawida, a bóg go chronił (1 księga samuela). 

zaawansowane królestwo powstało za czasów dawida i salomona na skutek tendencji centralistycznych. król był pomazańcem bożym. dziedziczenie statusu króla było patrylinearne.

Waldemar Mierniczek