27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 9. 3. 5. założyciele religii, reformatorzy religii

 

nominowałem i wybrałem następujące osoby do tego grona: 

- abraham - prorok i założyciel judaizmu (?), 

- mojżesz - tora pisana i tora ustna (miszna) zostały objawione mojżeszowi przez boga na górze synaj i stanowiły część pisanej i ustnej tradycji, 

- jozjasz - władca judy, 648-609 pne, starał się usuwać wpływy synkretyczne na rzecz wiary w jednego boga, wprowadził zakaz kultów innych bogów, burzył ich sanktuaria, wysuwał na pierwszy plan torę, umacniał rolę dekalogu, 

- ezdrasz - kapłan, jeden z przywódców żydów po powrocie z niewoli babilońskiej, zawodowy przepisywacz tekstu prawa mojżeszowego, główny redaktor tory, 

- nauczyciel sprawiedliwości - kapłan jerozolimski, który ok 196 pne zbuntował się przeciw świątyni i założył odłam esseńczyków, w tym czasie hierarchia świątynna uległa korupcji, dotyczyło to także arcykapłanów, 

- ezechiasz (zm 47 pne) - przywódca powstania przeciw herodowi, dał podstawy do uformowania się religijnej grupy zelotów, którzy udali się do kumran (dokument damasceński), 

- anan ben dawid - twórca karaimizmu w 767, propagował powrot do czystej nauki mojżesza i proroków, odrzucił talmud, "szukajcie dokładnie w biblii i nie polegajcie na własnym zdaniu", 

- szabetaj cewi (1626-1676) - twórca sabatarianizmu, 

- izrael ben elezer (1698-1760) - założyciel chasydyzmu polskiego, 

- israel baal szem tow (1700-1760) - rabin, cadyk, twórca chasydyzmu, 

- jakub frank (1726-1791) - twórca frankizmu, 

- szneor zalman ban baruch (1747-1812), założyciel chabad-lubawicz, 

- israel jacobson (1768-1828) - w 1810 utworzył w niemczech judaizm reformowany przez reformę liturgii, 

- zacharias frankel (1801-1875) - założyciel w 1845 r. judaizmu konserwatywnego, 

- rafael hirsch (1808-1888) - twórca nowoczesnej ortodokcji aszkenazyjskiej, 

- izrael ben zeew wolf lipkin (1810-1883 - założyciel musaryzmu, 

- te kooti (1830-1893) - założyciel religii ringatu, w więzieniu przeczytał chrześcijańską biblię i nawrócił się na judaizm, 

- mordechaj kaplan (1881-1983)- założyciel w 1968 judaizmu rekonstrukcjonistycznego, ekskomunikowany przez konserwatystów, opowiadał się za równością kobiet z życiu codziennym i liturgii, 

- joel teitelbaum (1887-1979) - założyciel satmar chasydów węgierskich i rumuńskich, 

- sherwin wine (1928-2007), rabin, twórca judaizmu humanistycznego, nie potrafił pogodzić wiary w boga z holocaustem, założył judaizm humanistyczny, który miał opierać się na kulturze i historii, a nie na wierze w boga, 

- avi weiss (ur 1944)- twórca otwartej ortodoksji w latach dziewięćdziesiątych xx w, 

- challa mala miał w 1951 objawienie, zgodnie z którym plemię mizo stanowi część zaginionego plemienia manassesa jako bnej menasze, plemię rozpoczęło powrót do izraela od 1989.

Waldemar Mierniczek