27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 9. 3. 7. teologowie (cz 1)

 

teoria

 

teologia to pojęcie chrześcijańskie o niedookreślonej definicji, pochodzi od platona, gdzie oznaczało „filozoficzne poznawanie bogów”, czyli coś w rodzaju nauki, której zadaniem są naukowe rozważania na temat bogów, religii i wiary. Przy takim rozumieniu łapią się na teologów niektórzy myśliciele i badacze w hinduizmie, buddyzmie, taoizmie i innych religiach, oraz cały zastęp mędrców judaistycznych. 

biblistyka zajmuje się badaniem biblii: 

1 introdukcja biblijna (wyjaśnienie powstania ksiąg starego testamentu, ich przekaz w ramach tradycji ustnej do czasu sformułowania ich na piśmie), 

i noematyka (nauka o sensie pisma świętego), 

ii hermeteutyka biblijna (ustalenie zasad badania pisma świętego niezbędnych do poprawnego interpretowania tekstu), 

iii proforystyka biblijna (nauka o sposobach głoszenia słowa bożego zawartego w biblii), 

2 egzegeza biblijna starego testamentu (nauka mająca na celu zrozumienie przesłania tekstu biblijnego), 

3 teologia biblijna (ogół wiedzy zgromadzonej w oparciu o badania egzegetyczne pisma świętego). 

synopsa polega na porównaniu paralelnych tekstów biblijnych i innych, np ks abp stanisław gądecki porównywał 1 i 2 księgi machabejskie, fragmenty "wojny żydowskiej" i "starożytności żydowskich" józefa flawiusza. 

egzegeza to badanie mające na celu wydobycie dosłownego znaczenia tekstu. 

hermeneutyka polega na poszukiwaniu adekwatnego znaczenia ponadsłownego. 

historia święta to sposób pojmowania dziejów jako przestrzeni, w której realizuje się boży zamiar względem człowieka, wszystkie zdarzenia mają jawny lub ukryty sens związany z bogiem. 

eschatologia polega na stosowaniu historii jako osi odkupienia narodu żydowskiego i świata poprzez sąd po śmierci. 

historia oddziaływania tekstu to metoda badania biblii polegająca na badaniu wpływu starszego tekstu biblijnego na młodszy tekstu. 

pilpul to metoda studiowania tekstu talmudu polegająca na zestawieniu argumentów za i przeciw w celu znalezienia ostatecznego rozwiązania, pochodzi od rasiego i majmonidesa. 

krytyka biblijna polega na odtwarzanie pierwotnego tekstu na podstawie istniejących wersji, w odniesieniu do starego testamentu utrudniona ze względu na niewielką ilość wersji, ich zniszczenia i uszkodzenia, obejmuje także krytykę przekładów. 

metoda historii form polega na próbie określenia ustnej formy, podziału tekstu na mniejsze jednostki, określeniu sitz im leben (środowiska życiowego), zdefiniowaniu gatunku literackiego. głównym twórcą metody był hermann gunkel (1862-1932). 

sitz im leben to kontekst życiowy, w którym powstał fragment biblii, np w księdze psalmów są wypowiedzi związane z liturgią świątyni jerozolimskiej, kilkanaście psalmów to lamentacje ludzi niesłuszne oskarżonych, którym grozi śmierć, oskarżony prosił o "wyrok boży" z ust kapłana i zapewniał o niewinności (hermann gunkel). 

teologia apofatyczna jest oparta na założeniu, że jakiekolwiek pozytywne poznanie natury boga przekracza granice możliwości ludzkiego rozumu, była uprawiana np przez majmonidesa.

 

krótka historia teologii żydowskiej

 

teologia rabinacka babilońska twierdziła, że są dwa impulsy w życiu człowieka: dobry (yezer ha-tov), który wznosi człowieka do góry, i zły (yezer ha-ra), który ciągnie go w dół, a królestwo boże to postawa umysłu uznającego autorytet boga. 

teologia średniowieczna rozwijała się pod wpływem arystotelizmu i neoplatonizmu oraz islamskiego kalam. 

teologia nowożytna miała związki z kantyzmem, heglizmem i teologią protestancką schleiermachera i ritschla.

Waldemar Mierniczek