27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni, rabini, maharat, rebe, cadycy, hazzani, hachani, chazani, chazanit, tannaici, magidzi, pastorzy (cz 3)

osoby (cz 1)

 

aaron ben jakub z karlina (1736-1772) - założyciel pierwszej grupy chasydzkiej, w karlinie k pińska, ok 1760, oraz dynastii cadyków z karlina, przywódca chasydów na litwie, zalecał studiowanie tory i miszny, odrzucał ascetyzm, twierdził, że radość i zadowolenie zbliża do stwórcy, stan zbliżenia do stwórcy osiągamy przez sen, jedzenie, picie, współżycie seksualne, skomponował hymn szabatowy "yah ekhsof". 

aaron ben samuel z bagdadu (ix w), talmudysta, uczony merkawy. 

aaron drugi z karlina (1802-1872) - cadyk z dynastii karlińskiej. 

aaron z żytomierza (zm 1816/1817) - cadyk i rabin. 

ananiasz abraham abkowicz - starszy hazzan trocki (karaimi). 

rafał abkowicz (1896-1992) - ostatni hazzan karaimów w polsce, studiował teologię karaimską przy duchownym zarządzie karaimskim, po 1918 wrócił do trok i uporządkował midrasz (szkołę karaimską), w 1919 po wkroczeniu polskich wojsk do trok utworzył powszechną szkołę dla dzieci karaimskich, w latach 1929-1938 hazzan i nauczyciel religii w łucku, w 1946 we wrocławiu, gdzie zorganizował karaimską gminę wyznaniową, założyciel kienesy wrocławskiej, którą prowadził we własnym mieszkaniu do 1989. po śmierci hazzana rafała abkowicza posługa religijna odbywa się w domach prywatnych, a funkcje religijne pełnią osoby świeckie. 

abrabanel (1437-1508) - rabin, filozof, finansista, polityk, zajmował się egzegezą tanach, w 1584 jego komentarz do tory został wydany w wenecji po wprowadzeniu poprawek nakazanych przez inkwizycję. 

dow ber menasze abramowicz (1869-1942) - litwski rabin w rosieniach, poseł na sejm litewski, zmarł w szawlach w getcie założonym przez niemców. 

jehuda me'ir abramowicz (1914-2007) - rabin, sekretarz generalny agudat israel, wieloletni poseł do knesetu. 

jaakow abuchacejra (1805-1880) - rabin, przywódca żydów marokańskich. 

akiba ben josef (ok 50-135) - tannaita czwartej generacji, rabin, jeden z autorów kanonu biblii hebrajskiej, zebrał prawo ustne jako podwalinę prawa, poparł powstanie bar-kochby, nadał mu przydomek bar-kochba, czyli syn gwiazdy, przypisuje mu się powiedzenie "wszystko już było". 

jehuda alkalai (1798 - ???) - kabalista, w 1834 napisał "szma jisra'el", w którym zachęcał do tworzenia osiedli w palestynie jako wstęp do ery odkupienia, w czasie której żydzi pod wodzą pierwszego mesjasza syna józefa zdobedą wolą i siłą ziemie izraela. w 1843 napisał "trzecie odkupienie", w którym namawiał do masowego powrotu do ziemi izraela. 

icchak meir alter (1798-1866) - pierwszy cadyk dynatii ger (góra kalwaria), założył synagogę i jesziwę znajdujące się przy ul żelaznej 57 w warszawie, przeciwstawiał się wierze w cudotwórczą moc cadyka, napisał "chidusze ha-rim" i komentarze do talmudu. 

abraham mordechaj alter (1866-1948), czwarty cadyk dynastii ger, współtwórca agudat israel i jej działacz, w 1940 uciekł do palestyny, gdzie odtworzył dwór ger i jesziwę (sfat emet - język prawdy). 

mendel menachem alter (1788-1943) - naczelny rabin kalisza, prezes związku rabinów w polsce, członek kierownictwa agudat israel, od 1940 w getcie warszawskim założonym przez niemców, zginął 1943 w niemieckim obozie zagłady auschwitz. 

anan ben dawid (viii w) - babiloński uczony pochodzenia żydowskiego, twórca karaimizmu. 

nachum asz (1858-1936) - rabin częstochowy przez ponad 40 lat, polski patriota, umarł podczas akademii żałobnej w synagodze w rocznicę śmierci piłsudskiego. 

ja'akow aszer (ur 1965) - rabin, polityk, wielokrotny poseł do knesetu z list partii religijnych. 

eliezer aszkenazy (1513-1586) - sefardyjski rabin, lekarz, uczony, pajant, rabin w kairze, famaguście, poznaniu, krakowie, napisał komentarz do roty, komentarz do księgi estery, dzieło "maasej adonaj", został cudownie przeniesiony z kairu do krakowa w noc paschalną podczas trwania chederu, posiłek paschalny dokończył w polsce, został pochowany na cmentarzu remuh w krakowie. 

meir auerbach (1815-1878) - rabin koła, kalisza, pierwszy aszkenazyjski rabin jerozolimy, talmudysta. 

jakub avigdor (1896-1967) - filozof, naczelny rabin drohobycza i borysławia, po uwolnieniu z niemieckiego obozu koncentracyjnego w buchenwaldzie udał się do stanów zjednocznych, rabin brooklinu, naczelny rabin żydów aszkenazyjskich w meksyku. 

szlomo zelig awrasim (ur 1971) - rabin w dusseldorfie, rabin pomocniczy gminy wyznaniowej żydowskiej w warszawie, wicedyrektor szkoły żydowskiej we lwowie. 

leo baeck (1873-1956) - rabin w opolu i dusseldorfie, rabin polowy w armii cesarstwa niemieckiego, lider judaizmu liberalnego, od 1933 prezydent reichsvertretung der deutschen juden zlikwidowanej w 1934, w 1943 deportowany do niemieckiego getta w czechach theresienstadt, gdzie był honorowym prezydentem rady starszych, po wojnie w londynie. 

mazor bahajna (ur 1973) - rabin felaszów, członek partii szas. 

majer bałaban (1877-1942) - rabin, między innymi rabin wojskowy armii austriackiej na terenie lwowa, nauczyciel, badacz dziejów żydów w polsce (napisał kilkanaście książek), urzędnik w ministerstwie wyznań religijnych i oświecenia publicznego, od 1940 w getcie warszawskim założonym przez niemców, kierował wydziałem archiwalnym judenratu, w 1941 główny rabin synagogi nożyków, jedna z wersji mówi, że popełnił samobójstwo.

Waldemar Mierniczek