27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 9. 6. pobożność, religijność (cz 3)

sabatarianizm odrzucał praktyki judaizmu. szabetaj cewi wyznawał religijność mistyczną i ekstatyczną. 

chasydzi uznają wagę skrupulatnego wypełniania rytuałów, ale ważniejsze znaczenie ma pobożność i służenie bogu. chasydyzm przekazuje przekonanie że mesjasz pojawi się wtedy, kiedy wszyscy żydzi będą praktykowali judaizm lub go porzucą, stąd odłamy umiarkowane, ascetyczne i skrajnie rozpustne (kazirodztwo, seks pozamałżeński, jedzenie niekoszerne). 

cadyk jest wzorem pobożności (chasydyzm). 

dewekut to znalezienie się duszy w bliskości boga i uzgodnienie własnej woli z wolą bożą, przeżycie emocjonalne uzyskiwane między innymi przez pobożne wypełnianie dobrych uczynków (micwot) (zwłaszcza chasydyzm). 

chasydzi niemieccy uznawali, że człowiek ma obowiązek odczytywać wolę boga i bezwarunkowo poddawać się jej przez przestrzeganie prawa, skruchę, pokutę, ascezę i ubóstwo, ponieważ te praktyki prowadzą do doskonałości. 

nowy ideał pobożności polega na odwróceniu się od rzeczy tego świata, zobojętnienie duszy, skrajny altruizmie, odrzucenie mieszczańskiego stylu życia, pogardzie dla pieniądza, nieczułości na obelgi, znoszeniu hańb. pobożność osiąga się przez spokój umysłu, ascezę, altruizm, co prowadzi do stanu, w którym strach przed bogiem i miłość do niego zlewają się przez co człowiek otrzymuje magiczne moce twórcze (chasydzi niemieccy). 

israel baal szem tow uważał, że pobożność jest afirmacją życia, boga należy chwalić przez mądre i radosne korzystanie z życia i darów życia, także za pomocą tańca i śpiewu, ekstatycznych modlitw prowadzących do stanu radosnego uniesienia i zachwytu. 

bogu można służyć także normalną rozmową (lewi ichak z berdyczowa). 

nachman z bracławia był znany z religijnej gorliwości. 

aszkenazyjczycy podjęli próbę pogodzenia prawowiernego judaizmu ze współczesną kulturą, nauką i społeczeństwem, noszą współczesne ubiory, golą się, nie izolują się od świata zewnętrznego, w izraelu judaizm aszkenazyjski jest religią urzędową. 

warszawska synagoga im rywki i zalmana nożyków jest synagogą ortodoksyjną aszkenazyjską, podobnie jak większość rabinów w polsce. członkiem gminy żydowskiej może zostać każdy kto ma prawo powrotu (jedno z dziadków było żydem). 

musaryści kładą nacisk na samodzielne przezwyciężanie na drodze kontemplacji wewnętrznych przeszkód w drodze do świętości. prowadzili dzienniczki, w których notowano przeżycia związane z lekturą musar, które miały pomagać w samodzielnym doskonaleniu moralnym. 

judaizm konserwatywny namawia do zachowania szabatu i przepisów dotyczących koszerności. 

nowoczesna ortodoksja pozwala na korzystanie z techniki, ubieranie się zgodnie z modą, pracę w zawodach świeckich. 

judaizm reformowany głosi dostosowanie pobożności do otaczającego społeczeństwa i warunków, dowolność przestrzegania koszerności, obchodzenie szabatu, odrzucenie większości rytuałów, modlitw. 

wyznawcy judaizmu humanistycznego podczas nabożeństw nie modlą się, nie wzywają imienia boga, studiują tradycję świecką i religijną żydów, biorą udział w większości świąt żydowskich, podkreślają znaczenie kultury i historii żydów, a nie wiary w boga. pytanie o boga jest pozbawione sensu ponieważ nie ma weryfikowalnych skutków. 

zwolennicy judaizmu świeckiego nie uczęszczają na szabaty, nie modlą się, większość z nich zasiada do sederu podczas święta paschy, celebruje brit mila i bar micwa. 

wzrasta liczba żydów porzucających obrzezanie. 

członkowie judaizmu mesjanistycznego uważają się za żydów i chrześcijan, łączą prawo żydowskie i dogmaty chrześcijańskie (głównie ewangelikalne). 

podstawą judaizmu jest wiara lub sposób postępowania, więc nie ma sprzeczności pomiędzy tożsamością żydowską a brakiem wiary w boga, pod warunkiem, że będzie przestrzegane żydowskie prawo.

Waldemar Mierniczek