27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 9. 6. 5. mistycyzm

 

mistycyzm to doświadczenie religijne polegające na bezpośredniej relacji człowieka z bogiem, także przy pomocy kabały i numerologii, snów, proroctw. 

saduceuszae odrzucali tradycje mistyczne. 

mitnagdim odżegnywali się od mistycyzmu. 

mistyka merkawy to nurt nauczania, homilii i wizji na temat bożego świata obecnego w tronie chwały (arka przymierza) i rydwanie bożym, który ją nosi. 

mistyka merkawy dominowała od i w pne do ix-xi w ne, do czasu pojawienia się kabały. podstawowe teksty: mniejsze hechalot, większe hechalot, merkawa rabba, wizje ezechiela, księga henocha. 

mistyka merkawy opiera się na widzeniu bożego tronu przez ezechiela. celem mistyka jest dostąpienie takiego samego widzenia. aby to osiągnąć mistyk musi przejść przed siedem pałaców, których strzegą aniołowie. w osiągnięciu celu pomaga znajomość tajemniczych pieczęci-haseł. mistykom często towarzyszy anioł metatron, który jest przeobrażonym henochem i czołową postacią mistyki merkawy. w świecie niebios mistyk poznaje hierarchie anielskie jako przewodnik oraz urządzenie sklepienia niebeskiego. 

testament hioba zawiera elementy mistyczne, które miały wpływ na nurt merkawy. 

maasei bereszot to tradycja zawierająca tajemnice stworzenia. 

traktat "sefer jecira" z ii-iii w to teoria o emanacji boga w postaci nauk o sefirot, osnuta wokół boskiego rydwanu z wizji ezechiela (merkaba). 

mosze ben nahman (1194-1270) prowadził mistyczno-egzegenistyczne badania tanachu i talmudu, sądząc że ich głęboki sens osiągalny jest poprzez oświeconą wiarę (emuna we bitachon) i metody kabały, doceniał rolę rozumu w poznaniu mistycznym, sformułował mistyczną historiozofię. 

chasydyzm niemiecki był ruchem o charakterze mistycznym i pietystycznym. 

sefer chasidim zawiera tekst mistyków chasydyzmu niemieckiego z lat 1150-1250 (nauki jehudy chasyda, eleazara z wormacji). teoria była popularna do xvii w (kabała luriańska) i zawierała nowy ideał pobożności: odwrócenie od rzeczy tego świata, zobojętnienie duszy, skrajny altruizm, odrzucenie mieszczańskiego stylu życia, pogarda dla pieniądza, nieczułość na obelgi, znoszenie hańb. 

zohar to podstawowy tekst żydowskiej mistyki i kabały, mistyczny komentarz z xiii w, przez mojżesza z leonu, z wcześniejszymi fragmentami szymona bar jochaja, do tory, pieśni nad pieśniami, księgi rut, zawiera komentarze, interpretacje halachy, traktaty o chiromancji, fragmenty filozoficzno-mistyczne, zagadnienia natury boga, powstania i kształtu świata, natury duszy, grzechu, odkupienia, dobra i zła. 

zohar jest zbudowany w ten sposób, że mistrz miszny rabbi szymon bar jochaj z synem eleazarem, przechadzają się z przyjaciółmi i uczniami i toczą rozmowę na temat spraw ludzkiej i boskiej natury. 

salomon ha-lewi alkabec napisał "mittato szel szelomo", w którym opisał mistycyzm seksu. 

cadycy często zajmują się dociekaniami kabalistycznymi. 

israel baal szem tow postulował połączenie mistyki, kabały, tradycji talmudycznej, co miało powodować uderzenie w skostnienie ortodoksji rabinów. opracował system mistyczny oparty na gorliwości religijnej, której celem był dewekut - połączenie z bogiem. 

dusza josefa karo pojawiała się w snach kabalistom. 

litery hebrajskie są uświęcone, są nośnikami mocy duchowych i tworzą mistyczne ścieżki do oświecenia, ich znajomość przybliża do boga (kabała). 

jhwh, jako tetragram, jest niewymawialnym imieniem boga, od którego pochodzą inne określenia, które służą jako pomoc do osiągnięcia stanu mistycznego (kabała). 

szabetaj cewi zachwalał religijność mistyczną i ekstatyczną. 

żydowska odnowa to ruch dążący do ożywienia judaizmu za pomocą praktyk mistycznych, chasydzkich, medytacyjnych i muzycznych.

 

27. 9. 6. 6. opętanie, egzorcyzmy

 

salomon zostawił po sobie zaklęcia i sposoby na egzorcyzmy. 

leczenie opętanego: do nozdrzy pacjenta przykładano pierścień magiczny, pod którym był korzeń wskazany przez salomona (prawdopodobnie korzeń baarasa). gdy opętany powąchał korzeń, egzorcysta wyciągał demona przez nozdrza. uleczony padał na ziemie, egzorcysta zaklinał ducha wypowiadając imię salomona (józef flawiusz). 

dybuk (od xvii w) to czynnik opętujący - duch zmarłej osoby. dybuk powodował zmianę osobowości opętanej osoby, przemawiał jej ustami, ale swoim głosem. rabin musiał odprawić egzorcyzmy. dybuk wychodził przez mały palec u nogi. aby znalazł spokój i nie opanowywał innej osoby, należało go nakłonić do wyjawienia tożsamości .i przeprowadzić tokun (naprawa) w postaci poczęstunku wiernych alkoholem przez rodzinę dybuka. 

szczególny rodzaj dybuka to demon opanowujący kobiety i czyniący z nich czarownice. 

osoby chore umysłowo lub nerwowe uważano za opętane przez dybuka i leczono egzorcyzmami. 

isachar dow ber, cadyk z radoszyc, uchodził za cudotwórcę, szczególnie wsławił się wypędzaniem złych duchów z osób opętanych.

Waldemar Mierniczek