27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 9. 6. 2. modlitwy (cz 2)

modlitwy i kadisz (cz 1)

 

w modlitwach al chet i aszamnu, odmawianych w czasie jom kippur, zawarte jest wyznanie grzechów (widuj) kierowane do boga. modlitwy składają się z pięciu części: maariw (wieczorna), szacharit (poranna), musaf (dodatkowa), mincha (popołudniowa), neila (zamykająca). 

modlitwa dziękczynna za cuda (al ha-nissim) jest wypowiadania np podczas święta purim, w czasie chanuki po wieczornym posiłku. 

amida - jedna z dwóch głównych modlitw, główny element trzech codziennych nabożeństw: szacharit, mincha, maariw, jedna z najstarszych, ostatecznie opracowana przez gamaliela ii pod koniec i w ne. jej odmawianie zastępuje kult ofiarny po zburzeniu świątyni. odmawia się ją ze złączonymi nogami, pochyloną głową, twarzą zwróconą w kierunku jerozolimy. przed rozpoczęciem stawia się trzy małe kroki do przodu, co oznacza symboliczne wkroczenie przed oblicze boga. po zakończeniu modlitwy, należy zrobić trzy małe kroki do tyłu. modlitwa wymaga specjalnego skupienia (kawana), następnie powtarza ją głośno kantor. 

werset 15 psalmu 51 jest śpiewany jako werset wprowadzający w czasie modlitwy amida. 

wezwania amidy: 1 praojcowie, 2 potęga, 3 świętość imienia, 4 rozumienie, 5 skrucha, 6 przebaczenie, 7 wybawienie, 8 uleczenie, 9 błogosławieństwo lat, 10 zgromadzenie wygnańców, 11 sąd, 12 przeciwko heretykom, 13 sprawiedliwi, 14 odbudowa jerozolimy, 15 królestwo domu dawida, 16 przyjęcie modlitwy, 17 służba świątynna, 18 dziękczynienie, 19 pokój. 

pomiędzy drugim i trzecim wezwaniem odmawia się keduszę. początkowo każde wezwanie było zakończone słowem amen na dowód przyjęcia modlitwy jako swojej. 

amida jest odmawiana podczas szechity. 

ani maamin - modlitwa z xiii w oparta na 13 artykułach wiary majmonidesa, każdy punkt modlitwy rozpoczyna się słowami "wierzę wiarą doskonałą...", najczęściej odmawiana w ramach codziennej modlitwy porannej (szaharit). 

awinu malkenu - modlitwa wykonywana podczas nabożeństw w dniach jamin noraim wyznaczających początek nowego roku religijnego. judaizm reformowany zaleca odmawianie modlitwy tylko w rosz ha-szana i jom kippur (pierwszy i ostatni dzień święta). wyznawcy innych wyznawców judaizmu odmawiają modlitwę także w czasie innych dni postu (z wyjątkiem tisza be-aw), nie jest odmawiana w dni szabatu. aszkenazyjczycy odmawiają modlitwę każdego ranka i wieczoru w okresie jamin noraim, „nasz ojcze, nasz królu! zgrzeszyliśmy przed tobą, nasz ojcze, nasz królu! nie mamy króla oprócz ciebie, nasz ojcze, nasz królu! obejdź się z nami ze względu na twoje imię, nasz ojcze, nasz królu! spraw, aby rozpoczął się dla nas szczęśliwy rok, nasz ojcze, nasz królu! bądź dla nas łaskawy i odpowiedz nam, ponieważ sami nie mamy żadnych dobrych uczynków, postąp z nami według swojej łaskawości oraz dobroci i zbaw nas...”. 

awinu malkenu  wypowiedziana po raz pierwszy przez akibę ben josefa spowodowała opady deszczu. 

jamim noraim, dziesięć dni nowego roku od rosz ha-szana do jom kippur, jest przeznaczone na modlitwę. śpiewana jest modlitwa awinu malkedu, do codziennej modlitwy szemone esre dołącza się zochrenu le-chajim i be-sefer chajim, które zawierają błagania o zapisanie w księdze życia. 

birkat hachama to błogosławieństwo słońca. głównym elementem błogosławieństwa jest modlitwa o tej samej nazwie. celem birkat hachama jest wyrażenie wdzięczności bogu za uczynienie dzieła kreacji. 

w czasie piątego kielicha sederu paschalnego, odmawia się modlitwy "szefoch chamatecha" (wylej swój gniew) i "elijachu hanawi" (eliasz prorok), co jest związane z oczekiwaniem eliasza, otwiera się drzwi, aby zaprosić eliasza, po odśpiewaniu modlitw drzwi zamyka się. 

w czasie chanuki odmawia się modlitwę "ha-nerot halalu". 

hosanna to zawołanie wyrażające radość, uwielbienie, prośbę o pomoc lub do posługi hoshana cyklowi modlitw, z których niektóre są odśpiewywane każdego rana w czasie święta sukkot. kompletny cykl śpiewany jest siódmego dnia święta hoszana raba (wielka hosanna). 

izkor - modlitwa podczas której wspomina się zmarłych rodziców (nie za zmarłych), odmawiana zwykle w synagodze w obecności minjanu (quorum) na jom kippur, w ostatnim dniu paschy, szmini aceret i w drugim dniu szawuot. modlitwa powstała po 1096 (i krucjata). 

kadisz to prośba o pokój i dobre życie, a nie modlitwa za zmarłych. 

według innego hasła wikipedii kadisz to jedna z najważniejszych modlitw, składnik wszelkich modlitw zbiorowych, wysławiane imienia bożego, poddanie się jego woli, wezwanie do rychłego nadejścia królestwa bożego. 

kadisz łączy poszczególne części nabożeństwa, jest odmawiana przez żałobników lub kantora. jej rola pogrzebowa stała się powszechna po pogromach żydów w xiii w. końcowa kodyfikacja kadiszu nastąpiła w xviii w. podczas rosz ha-szana i jom kippur był śpiewany według szczególnych melodii. 

rodzaje kadiszu: 

1 checi kadisz (pół-kadisz), z czasów drugiej świątyni, odmawiany po każdej części obrządku przez kantora, wszystkie inne formy kadiszu rozpoczynają się checi-kadiszem, 

2 kadisz szalem (pełny kadisz) - odmawiany przez kantora na zakończenie nabożeństwa, prośba do boga o przyjęcie wszystkich zaniesionych modlitw, 

3 kadisz jatom (kadisz sierocy, kadisz żałobnika), od xv w odmawiany przez syna zmarłego codziennie i w każdą rocznicę jego śmierci, 

4 kadisz de-rabbanan (kadisz rabina) - odmawiany po zakończeniu studiowania fragmentu tory ustnej, i przez rabina po głoszeniu kazania w szabat, zwyczaj wykształcił się w babilonii, 

5 kadisz letchadeta (kadisz odnowienia) odmawiany przez syna nad grobem rodziców podczas pogrzebu.

Waldemar Mierniczek