27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 9. 6. 2. modlitwy (cz 3)

modlitwy i kadisz (cz 2)

tekst modlitwy kedusza przedstawia to, co zanoszą przed boży trone aniołowie, jest niebiańskim odpowiednikiem postawy wielbiącej podstawy całego stworzenia, z uwielbieniem i miłością przyjmującego jarzmo tory na ziemi (księga izajasza). 

modlitwa kidusz jest odmawiana w momencie oddzielenia szabatu od nieszabatu (hawdala). jest odmawiana nad kielichem wina (lub soku z winogron) jako forma uświęcenia szabatu, po zapadnięciu zmroku w wieczór poprzedzający szabat, w formie błogosławieństwa nadchodzącego święta. 

kidusz składa się z dwóch części: błogosławieństwa wina i błogosławieństwa dla szabatu. należy go wypowiadać w postaci stojącej. jedna osoba mówi kidusz, a pozostałe amen. 

kol nidre - modlitwa unieważniająca przysięgi religijne złożone zbyt pochopnie, składane pod przymusem i nieświadomie, odmawiana przed wieczorem jom kippur w synagodze. 

maariw - modlitwa obowiązkowa wieczorem, odmawiana po zmroku, nie później niż do północy, czasem łączona z modlitwą popołudniową minchą, na mariw składają się szema jisrael i amida. 

po kabalat szabat odmawia się modlitwy maariw (kriat szemia, błogosławieństwa, amida). 

na koniec maariw odmawia się fragment wajechulu, który ma przypominać opis stworzenia świata w ciągu sześciu dni. 

mincha - modlitwa obowiązkowa po południu. właściwy czas na jej  odmówienie rozpoczyna się od 8 i pół godziny halachicznej od wschodu słońca i trwa aż do jego zachodu. 

mode ani - modlitwa dla dzieci "będę robił, co tata każe i co mama każe i co każą mi dobrego zrobić wszyscy ludzie dobrzy i pobożni". 

mode ani - modlitwa odmawiana po przebudzeniu, podziękowanie za możliwość przeżycia następnego dnia, "dziękuję tobie, królu żyjący i wieczny, że w litości swojej zwróciłeś mi duszę moją, potężna jest wiara w ciebie" (seder ha-jom). 

modlitwa na dni postu "niech ten, który odpowiedział abrahamowi, naszemu ojcu na górze moria, odpowie ci i wysłucha w tym dniu głosu twojego płaczu" (miszna). 

modlitwy o dobre plony odmawiane są w czasie święta sukkot. 

modlitwa po posiłku jest odmawiana np w czasie świąt purim. 

modlitwa przed snem: "winni pana, boga izraela, niech michał stanie po mojej prawicy, gabriel po lewicy, uriel przede mną, rafał za mną, a ponad głową przebywa obecność boga". 

modlitwa przy montowaniu mezuzy: "błogosławiony jesteś, boże, nasz panie, królu wszechświata, któryś uświęcił nas swoimi przykazaniami i nakazał nam umieszczać mezuzy". 

są specjalne modlitwy do odmawiania przy wchodzeniu i wychodzeniu z bet midrasz (domu studiów). 

modlitwa w trakcie wchodzenia i wychodzenia z domu: "niech bóg chroni moje wyjścia i powroty, teraz i w przyszłości". 

w czasie święta tisza be-aw odmawia się modlitwę szemone esre i modlitwę pokutną. w czasie nabożeństwa porannego odmawia się modlitwy pokutne slichot, fragmenty z księgi hioba, treny jeremiasza. mężczyźni na zakończenie święta recytują modlitwy błagające o pociechę dla syjonu, odbudowę świątyni i powrót do jerozolimy. 

w sobotę rano wierni odmawiają modlitwy szacharit i musaf, odczytywana jest modlitwa z sefer tora, wierni odmawiają checi kadisz. 

podczas święta rosz ha-szana wypowiadana jest dodatkowa modlitwa musaf składająca się z trzech części: malchujot, zichronot, szofarot. 

selichot - modlitwy karne i o przebaczenie związane z jamim noraim i rosz ha-szana. sefardyjczycy odmawiają te modlitwy od 1 elel do rosz ha-szana (40 dni). aszkenazyjczycy od ostatniego szabatu przed rosz ha-szana. najważniejszą częścią modlitw jest recytacja 13 atrybutów boga. 

szacharit - modlitwa obowiązkowa rano, ustanowił ją abraham. 

szema jisraeel składa się z biblijnych fragmentów księgi powtórzonego prawa (6, 4-9, 11, 13-21) i księgi liczb (15, 37-41), obecną formę przyjęła na przełomie ii i iii w, obecnie odmawiana podczas modlitwy porannej (szacharit) i wieczornej (maariw) i podczas szechity. powinna być wypowiadana bez przerw, ze zrozumieniem, głośno, by można było usłyszeć własne słowa. oczy należy zakryć prawą dłonią. 

szema jisraeel zastępuje wyznane wiary: w jednego boga, w nagrodę i karę, w objawienie boże, przykazanie miłości boga, poddanie się opatrzności boskiej, podporządkowanie się prawu tory. 

szema jisrael powinna być powtarzana przy każdej okazji (bnej jisrael), faryzeusze zalecali codzienne odmawianie szema jisrael. 

dwa pierwsze fragmenty szemy przepisane ręcznie na pergaminie tworzą mezuzę umieszczaną na drzwiach domu. te same dwa fragmenty oraz fragmenty księgi wyjścia 13, 1-10, 11-16 są umieszczane w tefilin. 

w czasie święta szmini aceret odmawia się modlitwę o deszcz (tefilat geszem) aż do paschy. 

zichronot - modlitwa odmawiana podczas rosz ha-szana zawierająca wezwanie do boga, aby pamiętał o "związaniu" izaaka, a poprzez zasługi obdarzał jego potomstwo miłosierdziem. 

lea horowitz ułożyła modlitwę w trzech językach na szabat przed nowiem: wstęp (hebrajski), wiersz liturgiczny (aramejski), proza (jidysz).

Waldemar Mierniczek