27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 9. 7. 2. zamieszki na tle religijnym (cz 14)

prześladowania żydów (cz 12)

niemieckie einsatzgruppen składały się z sipo (policja bezpieczeństwa) i sd (służba bezpieczeństwa). w 1941 eisatzgruppen zaczęły działać na terenach poradzieckich, zabiły ponad 500.000-900.000 żydów, w tym w babi jarze (pomagali ukraińcy) - 70.000, ponarach (pomagali litwini) - 60.000 żydów i 10.000 polaków, lesie rumbula, lwowie, równem, charkowie, odessie, kownie. 

w latach 1941-1944 niemcy i litwini rozstrzelali i zasypali w dołach ponarskich z wapnem ok 60.000 żydów i 10.000 polaków. 

babi jar to wąwóz, obecnie w obrębie kijowa, w 1941, w jom kippur, kazano się nad nim zebrać żydom i niemieckie ss i ukraińska policja rozstrzelały ich. w ciągu szeregu egzekucji zabito ponad 70.000 osób, przede wszystkim żydów. 

w 1941 w bełchatowie niemcy utorzyli getto, wprowadzili opaski z żółtą gwiazdą, zakaz handlu i rzemiosła, spalili święte księgi, domy żydów oddano bogatym niemcom. w 1942 niemcy aresztowali 16 żydów, powieszono 10, sześciu wykupiono za 15 tys marek, 16 kg srebra i 1 kg złota (skąd oni tyle mieli w 1942?). niemcy zlikwidowali getto, żydów wywieźli do niemieckich obozów zagłady kulmhof i bełżec. 

w zambrowie niemcy przeprowadzili w 1941 dwie akcje eksterminacyjne zabijając ponad 2000 żydów. w latach 1942-1943 niemcy umieścili żydów w getcie, a później przewieźli do niemieckiego obozu zagłady w auschwitz. 

masakra w rumbuli została przeprowadzona w 1941 przez niemców z einsatzgruppe i łotyszy, unicestwiono 25.000 żydów, w tym kobiety, starców i dzieci. 

w 1941 w białej cerkwi 90 dzieci i niemowląt zostało zabitych przez ukraińskich milicjantów (banderowcy), w czasie mordu 900 żydów przez einsatzgruppe c (niemcy) i oddział ukraińców, oszczędzono dzieci. 

pogromu w kownie dokonali w 1941 niemcy z eisatzgruppe i litwini, było ok 3.800 ofiar. ogółem einsatzkommanda zamordowały na litwie ok 10.000 żydów. 

w 1941 miała miejsce masakra w kamieńcu podolskim przez einsatzgruppe (niemcy), zamordowano 23.600 żydów miejscowych i węgierskich. 

pogrom w tarnopolu zorganizowali w 1941 niemcy z ss (einsatzgruppe c) i banderowcy ukraińscy, żydów oskarżono o sympatyzowanie z komunizmem, zamordowano 4600-5000 ofiar przez kilka dni. 

pogrom w złoczowie został dokonany w 1941 przez ss wiking, eisatzgruppe c i ukraińców banderowców. zamordowali ok 1000 żydów. pretekst: współpraca z bolszewikami. rabina elenberga przywiązano do motocykla i ciągnięto aż umarł. 

dwa pogromy żydów we lwowie w 1941 zostały zorganizowane przez banderowców, niemców i ukraińców z batalionu "nachtigall", einsatzgruppe c, milicję ukraińską. pogrom został zorganizowany za kolaborację z nkwd. było do 10.000 ofiar (łącznie z polakami zamordowanymi w więzieniu nkwd). 

w 1941 10% żydów estońskich zostało wysiedlonych na sybir przez sowietów. 

theresienstadt - getto i obóz przejściowy dla żydów w czechach, funkcjonował w latach 1941-1945 jako "modelowe getto", nowy typ osadnictwa żydowskiego, obozu rodzinnego. panowały w nim ciężkie warunki życia, ludzie umierali z głodu i chorób, trzymano w nim żydów z czech, niemiec, holandii, danii, słowacji, węgier, ok 140.000 osób, z czego zmarło ok 35.000-60.000, pozostali zostali wywiezieni do auschwitz i małego trościeńca, 19.000 żydów doczekało końca wojny. 

pogromu żydów w jassach dokonali w 1941 rumuni. tydzień wcześniej domy chrześcijańskie oznaczono krzyżami. pretekstem pogromu była pomoc żydów dla sowietów i zaatakowanie rumuńskiego wojska. 13.300 żydom kazali wykopać sobie groby (?). ok 8.000 zastrzelono, ok 5.000 wtłoczono do wagonów, w których umierali z pragnienia i uduszenia. 

farhud to pogrom ludności żydowskiej w bagdadzie w 1941 podczas świąt szawuot, zabito ok 800 żydów, 1000 raniono, 900 domów zniszczono. 

w 1941 i 1942 przeprowadzono masakrę w odessie mordując ok 100.000 żydów przez rumunów i niemieckie einsatzgruppe, w tym w obozie koncentracyjnym w bogdanowce 43.000-48.000. 

w jordanowie w 1942 niemcy dokonali masakry żydów, rozstrzelali 70 osób, resztę zapędzili pieszo do makowa podhalańskiego, a stamtąd do niemieckiego obozu zagłady w bełżcu. współpracujący z niemcami polski policjant emil wilczek dostał wyrok armii krajowej i zmarł w wyniku ran postrzałowych w szpitalu w rabce. 

zbyt kosztowna metoda zabijania żydów (amunicja) „natchnęła” niemców nowym design: tlenek węgla, a później cyklon b w obozie zagłady niemieckim z chełmnie nad nerem. 

akcja reinhardt kosztowała życie dwóch mln żydów, zamieszkujących w generalnym gubernatorstwie i okręgu białostockim, w obozach zagłady w bełżcu, sobiborze, treblince, auschwitz ii-birkenau, chełmnie nad nerem i majdanku. dodatkowo przywożono żydów z holandii, austrii, słowacji, niemiec i grecji, obsługę obozów rekrutowano z niemieckich (także austriaków) i ukraińskich ss. zespół zajmujący się eksterminacją żydów obejmował 450 niemców i austriaków, metodą najpopularniejszą był cyklon b, uzyskano ponadto 2,9 t złota, 18,7 t srebra, 15.883 złotych pierścieni z brylantami i diamentami, 25.400 złotych zegarków, 114,2 kg pereł, 1901 wagonów materiałów włókienniczych. 

w 1942 - masowa deportacja żydów z getta warszawskiego do treblinki, objęła 300.000 tys osób. w akcji wzięło udział 50 żołnierzy niemieckich z ss, 200 żołnierzy łotewskich, 200 ukraińskich policjantów, 2500 żydowskich policjantów. 

judischer ordnungsdienst to żydowska służba porządkowa, policja żydowska, żydowskie jednostki wewnątrz gett i obozów koncentracyjnych, kolaborowali z niemcami, przeprowadzali łapanki, rekwizycje, eskortowali przesiedleńców, organizowali akcje deportacyjne do gett i obozów zagłady. 

w getcie warszawskim żydzi próbowali założyć żydowskie gestapo i żydowskie ss (np lejkin), jako żydowska policja wysłali do obozów zagłady 350.000 żydów.

Waldemar Mierniczek