27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 10. 2. 4. obrzędy i zwyczaje nie związane z porami roku (cz 2)

 

szabat (cz 2)

czwarte przykazanie: zachowaj dzień sobotni, abyś go święcił, jak ci przykazał pan, bóg twój, sześć dni robić będziesz i pełnić wszystkie roboty twoje, siódmy dzień jest szabat, to jest odpocznienie pana boga twego, nie będziesz weń pełnił żadnej z robót, ty ani syn twój, ani córka, służebnik i służebnica, ani wół, ani osioł, ani żadne bydlę twoje, ani przechodzień, który jest między bramami twoimi, aby odpoczął sługa i służebnica twoja jak i ty, pamiętaj, żeś i sam służył w egipcie, i wywiódł cię stamtąd pan, bóg twój, ręką mocną i ramieniem wyciągniętym, i przeto ci kazał, abyś zachował dzień sobotni (księga powtórzonego prawa). 

za nieprzestrzeganie szabatu groziła kara śmierci, która podlegała wykupowi (księga wyjścia). 

za złamanie szabatu wydalano ze wspólnoty na siedem lat, decyzję podejmował dwunastoosobowy trybunał bez prawa do odwołania (kumran). 

moed, drugi porządek miszny, zawiera 39 głównych kategorii (awot melachot) zakazanych podczas szabatu i dotyczy świąt, w tym: 

1 szabat, 

2 eruwim, jak omijać nakazy i zakazy szabatowe, np przemieszczanie i przenoszenie przedmiotów, gotowanie posiłków, 

7 beca, prace zakazane w szabat i inne dni świąteczne. 

przykłady eruwim (obejścia zakazów szabatowych): 

- ejruw chacerot – połączenie kilku domów w jedno podwórko otaczając je sznurem, 

- ejruw tawszilin - przyrządzanie potraw w piątek przypadający w inne święto podczas którego nie można przygotowywać potraw, 

- ejruw tchunim - wyjście poza 2000 łokci, jeżeli przygotowano dwa posiłki w zasięgu 2000 łokci. 

eruw (l mn eruwim) - obchodzenie zakazów szabasowych (talmud), jest uważane za oszustwo (karaimi). 

zawieszenie szabatu może nastąpić z następujących przyczyn: 

- obrzezanie (ale wszystko musi być przygotowane dzień wcześniej), 

- poród przez żydówkę, 

- zagrożenie życia lub zdrowia, 

- konieczność ochrony mienia. 

luria zbierał się z uczniami na powitanie szabatu, opuszczali synagogę i szli w pole, aby powitać święto. 

kilka szabatów ma specjalne znaczenie dla samarytan: 

- szabat kapłana (przed paschą), 

- szabat uczty paschalnej (w trakcie paschy), 

- szabat morza (ayyam) - pierwszy szabat po passze, jako pamiątka pierwszego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat goryczy (mirra) - drugi szabat po passze, na pamiątkę drugiego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat elim (elim) - trzeci szabat po passze, jako pamiątka trzeciego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat mana (man) - czwarty szabat po passze, na pamiątkę czwartego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat skały (assila, assor) - piąty szabat po passze, na pamiątkę piątego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat wojny amalekickiej (sabbat amaleq) - szósty szabat po passze, na pamiątkę szóstego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat przykazań (sabbat addebarrem) - szabat przed zielonymi świątkami, na pamiątkę siódmego postoju po ucieczce z egiptu, 

- szabat simmotu sukkot - szabat rozpoczynający sukkot, na pamiątkę spotkania mojżesza, aarona i eleazara na górze hor, 

- szabat simmotu paschy - trzeci szabat miesiąca szwat, na pamiątkę spotkania słońca z księżycem i pierwsze po 60 latach spotkanie mojżesza z aaronem, 

- szabat 10 dni pokuty (sabbat askinta) - szabat między jom kippur i sukkot, 

- powszechny szabat (sabbat muwwed'ag assakkot) - szabat w trakcie sukkot, 

- szabaty cudów (sabbetot ammufatem) - 10 szabatów (po cztery 11 i 12 miesiąca oraz 2 pierwsze 1 miesiąca) na pamiątkę 10 plag egipskich. 

otwarta ortodoksja zaleca skrupulatne przestrzeganie szabatu. 

judaiści mesjanistyczni obchodzą szabat. 

judaizm reformowany głosi dowolność obchodzenia szabatu.

Waldemar Mierniczek