27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 11. bohaterowie w legendach i przekazach folklorystycznych

 

27. 11. 1. królowie, królowe, powstańcy

 

za czasów panowania aleksandry salome (139-67 pne) deszcz padał tylko w szabat, dzięki czemu rolnicy nie tracili pieniędzy przez opady przerywające ich pracę, gleba była urodzajna, ziarna pszenicy osiągały rozmiar fasoli, owsa - oliwki, soczewicy - złotych denarów. 

do szymona bar kochby (zm 135) przyszedł mężczyzna z rozdartym językiem i odciętą dłonią. ponieważ nie mógł powiedzieć i napisać, co go spotkało, bar kochba zadawał mu proste pytania, aby odkryć kim byli zbrodniarze. na węgrzech to zdarzenie przybrało postać gry, w której jedna osoba wymyśla przedmiot, a druga po zadaniu 20 pytań z odpowiedzią tak lub nie, musi zgadnąć o co chodzi. 

zu nawas (zm 521/522-525), ostatni władca himjarytów, był przystojnym mężczyzną adorowanym przez poprzedniego władcę, którego zabił, aby uniknąć niechcianych zalotów. przeszedł na judaizm przyjmując imię jusuf, zaatakował chrześcijan w zafarze, zajął nadżran, mimo obietnicy bezpieczeństwa wyrżnął chrześcijan, którzy odmówili konwersji na judaizm (20.000 osób), spalił kościół. w rewanżu abraha, dowódca wojsk bizantyńskich i aksum przeprowadziło ofensywę. zu nawas popełnił samobójstwo. 

kazimierz iii wielki (1310-1370) przekazał do synagogi starej w krakowie dwa srebrne miecze w celu przetopienia na świecznik. żydzi z szacunku dla władzy powiesili je w przedsionku synagogi (a może dlatego, żeby chrześcijańskie miecze nie profanowały żydowskich sprzętów liturgicznych?).

 

27. 11. 5. bohater związany z zimą

 

rabin chciał przepisać w zimie torę, mróz był siarczysty i zamarł mu atrament, zaczął wycinać litery tory i w ten sposób powstała pierwsza wycinanka.

 

27. 11. 14. bohaterowie prorocy, cadycy, kapłani

 

legenda dotycząca synagogi al-ghariba w ar-rijad w tunezji: "tradycja głosi, że synagogę założyli kapłani którzy uciekli z jerozolimy po zniszczeniu świątyni salomona przez nabuchodonozora w 586 roku pne, kapłani mieli ze sobą zabrać drzwi i kamień z ołtarza zniszczonej świątyni, dziś zwiedzający mogą zobaczyć ten kamień wmurowany w sklepienie synagogi". "synagoga została zbudowana na miejscu, gdzie mieszkała pewna młoda obca dziewczyna (ghariba), która nie była akceptowana przez mieszkańców wyspy, pewnego dnia zmarła w wyniku pożaru, który zniszczył jej szałas, ale nie uszkodził ciała, wówczas żydzi uznali ją za świętą i postanowili na tym miejscu wznieść synagogę, inna wersja tradycji mówi, że dziewczyna była uchodźczynią z izraela, zabrała ze sobą zwój tory i kamień ze świątyni jerozolimskiej, synagoga zaś miała powstać w miejscu, gdzie zmarła z wyczerpania". 

w xvi w w synagodze kahal kadosz talmud torah w jerozolimie zabrakło w czasie jom kippur jednej osoby do minjanu (kworum modlitewnego). z nieba zszedł nieznany mężczyzna i nabożeństwo mogło się odbyć. mężczyzna zniknął po modlitwie nelah. zgromadzeni byli pewni, że to eliasz, zmienili nazwę synagogi na eliahu ha'navi i od tamtej pory w tylnym pomieszczeniu synagogi stoi puste krzesło w oczekiwaniu na proroka. 

w 1940 niemcy rozkopali w leżajsku grób cadyka elimelecha z leżajska szukając cennych przedmiotów. cadyk spojrzał na nich smutnymi oczami i wystraszeni uciekli nie niszcząc grobu i cmentarza. szczątki cadyka leżały przez kilka dni i zostały przez kilku żydów pochowane owinięte w ręcznik.

Waldemar Mierniczek