27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 10. 2. 4. obrzędy i zwyczaje nie związane z porami roku (cz 7)

rosz ha-szana (nowy rok, święto trąbek), jamim noraim, szabat szuwa

 

rosz ha-szana – nowy rok dla bydła (jedna z definicji, początek roku rolniczego). 

dźwięk szofarów rozpoczyna nowy rok rosz ha-szana. jeżeli rosz ha-szana wypada w szabat, dęcie w szofar nie jest wykonywane. 

moed, drugi porządek miszny, dotyczy świąt, w tym: 8 rosz kaszana, rosz ha-szana. 

rosz ha-szana trwa dwa dni. pierwszego dnia gra na szofarze (rogu baranim) wzywa do duchowego przebudzenia i pokuty, przypomina objawienie się boga mojżeszowi na górze synaj. szofar symbolizuje trąbę, która zabrzmi na końcu czasów w dniu sądu. 

w pierwszym dniu rosz ha-szana (jeśli to szabat to w drugim dniu) wykonywany jest obrzęd taszlich polegający na symbolicznym oczyszczeniu z grzechów, wyrzuceniu w nurt rzeki, strumienia lub morza drobin z kieszeni. 

pieśń anny, modlitwa anny za urodzenie proroka samuela, jest uważana za wzór modlitwy i czytana w pierwszy dzień rosz ha-szana (księga samuela). 

uczta składa się z chałki maczanej w miodzie symbolizującej cykl roku, daktyli, granatów, gefilte fisz (ryba z głową), jabłka i marchwi obranych, podzielonych i maczanych w miodzie. uczta to symbol szczęśliwego i słodkiego roku, życzenia nawiązujące do "dni trąbienia". 

na nowy rok (dni trąbienia) otwierane są trzy księgi: sefer ha-chajim (księga życia), w której zapisywane są osoby czyniące dobro, księga śmierci, w której zapisywani są grzesznicy, i trzecia - dla osób, których nie można jednoznacznie ocenić. księgi są otwarte do jom kippur, kiedy zapada werdykt. trzeba okazać : skruchę (teszuwa), modlitwę (tefila), dobry uczynek (cedaka). werdykt boga wyznaczy, kto w roku będzie miał dobre życie, a kto złe, kto będzie żył, a kto umrze. inaczej mówiąc: pierwsza księga zawierała imiona usprawiedliwionych, druga nieusprawiedliwionych, trzecia niezdecydowanych. składano życzenia: "obyście byli zapisani w księdze życia i opieczętowani na dobry rok". według innej hipotezy każde stworzenie jest oceniane. 

dziesięć strasznych dni to dziesięć pierwszych dni kalendarza przeznaczonych na pokutę. rozpoczyna je nowy rok (rosz ha-szana, dzień sądu). 

jamim noraim (groźne dni, straszne dni, dni skruchy) jest przeznaczone na modlitwę, żal za grzechy, pokutę i oczyszczenie. 

w czasie jamim noraim śpiewana jest modlitwa awinu malkedu, do codziennej modlitwy szmone esre dołącza się zochrenu le-chajim i be-sefer chajim, które zawierają błagania o zapisanie w księdze życia. 

selichot to modlitwy karne i o przebaczenie związane z jamim noraim i rosz ha-szana. 

szabat szuwa (szabat powrotu) przypada na jamim noraim.

 

jom kippur (dzień pojednania)

 

kaparot poprzedza świętowanie jom kippur, oznacza przeniesienie grzechu, winy, choroby na inną osobę, istotę żywą lub przedmiot, dawniej na kozła, później na koguta lub kurę. 

podczas jom kippur obowiązuje post od zachodu do zachodu słońca 24 h. 

przed świętem trzeba obmyć się w mykwie, przed wyjściem z domu rodzice składają błogosławieństwo dla dzieci. 

święto zostało ustanowione przez mojżesza, kapłan wchodzi do przybytku, miejsca świętego świętych (kodesz kodaszim), aby złożyć tam ofiarę z młodego byka, krwi kozła i kadzideł, wypowiada imię boże (raz w roku), a lud odpowiada "niech będzie błogosławione imię chwały jego królestwa na wieki wieków"(joma). 

jom kippur to święto pokutne obchodzone od wigilii zachodu słońca. obowiązuje zakaz pracy i ścisły post, zakaz mycia się, namaszczania ciała, używania perfum, stosunków seksualnych, noszenia skórzanego obuwia. 

w bułgarii po południu w jom kippur stosowany jest obrzęd taszlich polegający na symbolicznym oczyszczeniu z grzechów, wyrzuceniu w nurt rzeki, strumienia lub morza drobin z kieszeni. 

moed, drugi porządek miszny, dotyczy świąt, w tym: 5 joma, jom kippur. 

w jom kippur praktykuje się rozdawanie jałmużny, składanie ofiar na cele dobroczynne, w synagodze odmawia się modlitwę kol nidre. 

wyznanie grzechów (widuj) jest kierowane do boga w modlitwach aszamnu i al chet, modlitwy składają się z pięciu części: maariw (wieczorna), szachrit (poranna), musaf (dodatkowa), mincha (popołudniowa), neila (zamykająca). 

koniec święta ogłasza dźwięk szofaru. 

duchy dybuk przejawiały szczególną aktywność w jom kippur.

Waldemar Mierniczek