27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 10. 2. 4. obrzędy i zwyczaje nie związane z porami roku (cz 10)

szabat chazan, purim (święto losów), lokalne purim

 

w szabat chazan, czyli sobotę poprzedzajacą purim, czyta się fragment księgi izajasza. 

w przeddzień purim obowiązuje post od wschodu do zachodu słońca. 

święto purim zostało ustanowione przez rabinów, w ostatnią pełnię księżyca przed równonocą wiosenną (14 adar), powstało na pamiątkę zdarzenia, kiedy to król kazał złożyć pokłon hamanowi. żyd mardocheusz odmówił. haman postanowił zabić mardocheusza i innych żydów. królowa estera odkryła jego plany i zakablowała o nich królowi. haman został powieszony na szubienicy przygotowanej dla mardocheusza. żydzi zabili 75.000 persów. (księga estery). 

w roku przestępnym obchodzi się purim katan (małe purim) w ii adar. 

moed, drugi porządek miszny, dotyczy świąt, w tym: 10 megilla - czytanie pergaminów i księgi estery w purim. 

księgi pięciu megilot to zbiór pięciu ksiąg odczytywanych podczas najważniejszych świąt żydowskich, w tym księga estery (purim). 

rano i wieczorem odczytywana jest księga estery. może to robić każdy z wyjątkiem kobiet, upośledzonych i niepełnoletnich, kobiety mają obowiązek słuchać. gdy odczytywane jest imię hamana, zebrani podnoszą wrzawę i kołaczą grzechotkami i kołatkami. 

w dniu święta obowiązuje post i publiczna żałoba, odmawiane są: modlitwa błogosławieństw (szmone esre), modlitwa po posiłku i modlitwa za cuda (al ha-nissim). 

po południu spożywany jest posiłek, podczas którego nadużywanie alkoholu jest obowiązkiem (micwą). 

słowo ryba (dag) reprezentuje troskę, jest spożywana w trakcie purim i przemienia troskę w sercu człowieka w najwyższą radość ze zbawienia (sefer jecira). 

w czasie purim (święto radości) organizowane są „spontaniczne” zabawy, maskarady, widowiska, tańce, rozdawanie jałmużny, obdarowywanie się prezentami, konkursy piękności, picie wina, złowrogie okrzyki i przekleństwa pod adresem hamana, pochwały na cześć mardocheusza. dozwolone jest swobodne zachowanie. w jesziwach "purimowi rabini" wygłaszają żartobliwe wykłady. 

podczas święta purim każdy pod wpływem upicia się powinien stać się tak słodki, żeby nie odróżniał "przeklęty niech będzie haman" od "błogosławiony niech będzie mordechaj" (kabała). 

adlojada to parada podczas purim, gdy stan upojenia alkoholem nie pozwala odróżnić "błogosławieństwa mordechaja" od "przeklinania hamana" (talmud), gdyż wartość numeryczna obu zdań wynosi 502. pierwsza parada odbyła się w tel awiwie w 1912. 

podczas widowisk (purimszpile) i zabaw dla dzieci podawane są hamantasze, dzieci dostają ciasteczka i purimowe pieniądze. 

hipoteza: purim to zaadaptowane święto babilońskie podczas którego wybiera się w trakcie nowego roku fikcyjnego władcę, który otrzymywał przywileje, a po pięciu dniach go obnażano, bito i zabijano (słabe to). 

lokalne purim są obchodzone w społecznościach, którym jakieś lokalne wydarzenie pozwoliło ocaleć, np kahał w kownie obchodził wspomnienie nadania społeczności przez stanisława augusta poniatowskiego praw "które uwolniły lokalnych żydów od doświadczanych cierpień i nieszczęść".

 

szmita (rok szabatowy)

 

miszna-ziraim-szewiit dotyczy roku szbatowego oraz sposobu darowania długów. 

szmita (rok szabatowy) następuje co siedem lat, obowiązuje zakaz uprawiania ziemi i zbierania plonów, nakaz darowania długów. kto nie przestrzega powinien zostać wygnany.

 

rok jubileuszowy

 

rok jubileuszowy to rok szczególnej łaski, przypominający pochodzenie człowieka od boga. nastaje co 50 lat. w tym roku wyrównywano nierówności społeczne, każdy był wyzwalany z długów, "każdy z was powróci do swej własności i każdy powróci do swego rodu (...) nie będziecie siać, nie będziecie żąć tego, co urośnie, nie będziecie zbierać nie obciętych winogron". po siedmiu latach szabatowych, które obchodzono co siedem lat, rok był ogłaszany dęciem w szofar (księga kapłańska).

Waldemar Mierniczek