27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

27. 10. 3. muzyka, instrumenty muzyczne (cz 1)

 

biblia

 

potomkowie kaina wynaleźli grę na cytrze i flecie. 

jubal, syn lamecha i ady, to jedyny muzyk wymieniony w biblii przed potopem, wynalazca muzyki, grał i był przodkiem tych, którzy grali na lirze i flecie (księga rodzaju). 

kiedy jahwe przeprowadził izraelitów przez morze czerwone, miriam zainicjowała z kobietami pieśń dzięczynną (kantyk mojżesza). kobiety tańczyły przy dźwiękach tamburynów w podzięce za zgładzenie egipcjan w morzu czerwonym. 

gad zorganizował służbę muzyków w świątyni (tradycja). 

pieśń anny to pieśń dziękczynna, modlitwa do boga za narodziny syna samuela, także proroctwo o późniejszym życiu samuela, także prawnuka, muzyka asafa ze świątyni jerozolimskiej (księga samuela). 

dawid śpiewał psalmy akompaniując sobie na harfie kinno (w rzeczywistości była to odmiana liry). ponadto dawid grał na cytrze i na flecie. 

dawid trafił na dwór saula ponieważ poszukiwano kogoś, kto umie grac na harfie. saul obawiał się dawida, ponieważ lud w pieśniach wynosił dawida ponad saula. 

po śmierci jonatana dawid ułożył żałobną pieśń na jego cześć. 

etan izrahita był cymbalistą na dworze króla dawida (1 księga kronik). 

asaf, syn gerszona, lewita, prowadził śpiew za czasów dawida, jego potomkowie służyli w świątyni jako śpiewacy, wraz z hemanem i etanem grali na cymbałach spiżowych, był przełożonym śpiewaków w świątyni salomona, napisał psalmy 65, 73-83 lub zostały mu one zadedykowane. 

cytry i harfy w świątyni jerozolimskiej były wykonane z drewna pterokarpusa sandałowego. 

salomon był autorem setek pieśni. 

cztery pieśni sługi jahwe śpiewa cierpiący sługa jahwe (księga izajasza). 

śpiew serafinów wyraża bożą chwałę, jest refleksem chwały bożej powracającej do swego źródła, w liturgii synagogalnej inspiruje śpiew kedusza, tekst tej modlitwy przedstawia to, co zanoszą przed bożym tronem aniołowie, jest niebiańskim odpowiednikiem postawy wielbiącej całe stworzenie, z uwielbieniem i miłością przyjmujące jarzmo tory na ziemi (księga izajasza). 

księga sofoniasza kończy się pieśniami o odnowionej jerozolimie. 

amos śpiewa pieśń żałobną nad izraelem (księga amosa). 

daniel i jego koledzy wrzuceni do pieca śpiewali pieśń na chwałę boga (księga daniela). 

psalm to liryczny utwór modlitewny, pieśń religijna o podniosłym charakterze skierowana do boga lub człowieka. są psalmy dziękczynne, błagalne, pokutne, prorocze, pochwalne, patriotyczne, żałobne. 

psalmy wzywały do chwalenia pana grą na instrumentach i śpiewem pieśni połączonych z tańcami. 

hallel to psalmy 113-118 śpiewane podczas wieczerzy paschalnej w świątyni lub synagodze, pierwszą część (113 wg szkoły sammaja i 113 i 114 wg szkoły hillela) jest śpiewana po drugim kielichu wina podczas paschy, podczas szawuot, sukkot, rosz chodesz i 8 dni święta chanuka. 

pieśni wstępowań (pieśni stopni) to psalmy 120-134 śpiewane przez pielgrzymów zbliżających się do schodów świątyni (żydów zdążających po stopniach stromych dróg do jerozolimy z okazji paschy, pięćdziesiątnicy, święta sukkot), miały przygotować pielgrzymów na spotkanie z bogiem w świątyni. 

inna wersja: pieśni stopni były śpiewane przez wygnańców, gdy wracali z niewoli babilońskiej do jerozolimy. 

inna wersja (z miszny): pieśni stopni śpiewali lewici w świątyni podczas wchodzenia na 15 stopni oddzielających dziedziniec kobiet od dziedzińca izraela. 

58 psalmów mizmor wykonuje się przy akompaniamencie muzycznym z towarzyszeniem jednego lub wielu instrumentów. 

psalm 62 był przeznaczony do grania przez lewitę jedutuna i za czasów dawida. jedutun i sprawował nadzór nad instrumentami muzycznymi i wraz z asafem i hemanem wykonywał utwory muzyczne. 

psalm 84 jest śpiewany podczas jesiennej pielgrzymki do jerozolimy. 

psalm 91 zapewniający własne bezpieczeństwo został jako pierwszy zaśpiewany przez mojżesza podczas wspinaczki na górę synaj jako ochrona przed aniołami zniszczenia (demonami) (midrasz). 

psalm 95 to hymn i prorockie upomnienie, pieśń śpiewana przez chóry przy wejściu do świątyni. 

werset 15 psalmu 51 jest śpiewany jako werset wprowadzający w czasie modlitwy amida. 

sela to słowo o nieznanym znaczeniu, występujące głównie w psalmach, prawdopodobnie znak dla muzyków, że mają się zachować w odpowiedni sposób, np podnieść głos. 

hipoteza, że pieśń nad pieśniami wywodzi się z pieśni weselnych na cześć młodej pary.

Waldemar Mierniczek