27. judaizm i religie powiązane (hebrajczycy, izrael, kabała, karaimi, mandaizm, mozaizm, palestyna, samarytanie, żydzi) oraz ringatu

 27. 10. 3. muzyka, instrumenty muzyczne (cz 2)

liturgia

 

pieśni święcenia szabatu (liturgia anielska) to 13 sekcji dla każdego z pierwszych trzynastu szabatów kolejnych lat, zawierają anielskie wychwalanie (esseńczycy). 

podstawą liturgii są psalmy (karaimi). 

israel baal szem tow uważał, że boga należy chwalić przez mądre i radosne korzystanie z życia i darów życia, także za pomocą tańca i śpiewu. 

śpiew i tańce to droga służenia najwyższemu (chasydyzm polski). 

hayot (hymny istot żyjących) i ofanim (hymny kół) są odpowiednikiem hymnów śpiewanych przy ustawianiu arki przymierza w przybytku. 

izrael jacobsen przeprowadził w 1810 reformę liturgii, między innymi wprowadził hymny po niemiecku i muzykę organową do synagog. 

żydowska odnowa to ruch dążący do ożywienia judaizmu także za pomocą praktyk muzycznych. 

wyznawcy judaizmu humanistycznego czasami w czasie nabożeństwa śpiewają żydowskie piosenki. 

wyznawcy ringatu śpiewają podczas nabożeństw.

 

święta

 

na powitanie szabatu śpiewa się hymn lecha dodi w tonacji molowej. 

po powrocie z synagogi w czasie szabatu żydzi śpiewają "szalom alejchem" i hymn "eszet chajil", podczas posiłku śpiewają hymny szabatowe zmirot i inne pieśni. 

zmirot to pieśni śpiewane przy stole podczas posiłków szabatowych, ostatnie opracowanie powstało w centrum kabały rabina yehudy berga. 

rozpoczęcie każdego miesiąca (rosz chodesz) było ogłaszane przez sanhedryn po wystąpieniu nowiu, dęciem w trąby na wieży. 

w czasie nowiu kobiety nie mogły śpiewać pieśni żałobnych kinot. 

księgi pięciu megilot to zbiór pięciu ksiąg odczytywanych podczas najważniejszych świąt żydowskich: pieśń nad pieśniami (pascha), księga rut (szawuot), lamentacje jeremiasza (tisza be-aw), księga koheleta (sukkot), księga estery (purim). księgi były recytowane (śpiewane) na sposób zwany kantylacją. 

świętu lag ba-omer towarzyszą śpiewy. 

adom olam to hymn śpiewany na zakończenie dnia kol nidrej, rozpoczyna nabożeństwa w jom kippur i przy łożu śmierci. 

rytuałowi simchat bejt ha-szoewa w pierwszym dniu sukkot towarzyszą śpiewy i tańce. 

w czasie chanuki po poświęceniu ołtarza izraelici śpiewali pieśń, grali na cytrach, harfach i cymbałach (2 księga machabejska). 

w trakcie zapalania świec chanukija odmawia się hymn "hanerot halalu" (te światła), po zapaleniu świec śpiewa się "maoz cur" (potężna opoko mojego zbawienia). żydzi sefardyjscy śpiewają "mizmor szir chanukat habajit ledawid" (psalm 30). 

w czasie święta tisza be-aw nie wolno słuchać muzyki. kantor śpiewa lamentacje jeremiasza na schodach do aron ha-kodesz, chóralnie śpiewane są kinot (pieśni żałobne i pokutne).

Waldemar Mierniczek